کشورهای مختلف در قبال پیام ‌رسان‌های غیربومی چه تصمیماتی اتخاذ کردند

امروزه پیام رسان ها به یکی از بخش های ضروری زندگی تبدیل شده اند و کنار گذاشتن آن ها برای خیلی ها غیرقابل تصور است. به همین دلیل است حالا که موضوع محدودیت برخی پیام رسان های خارجی مطرح شده، همه جا از پیام رسان های جایگزین صحبت می شود.

به گزارش ایسنا، در این میان به نظر می رسد تاکنون برخی پیام رسان های داخلی با استقبال بیشتری نسبت به سایر رقبا روبرو شده اند اما این رویکرد چندان به مذاق آن طرف آبیها خوش نیامده و تمام عزمشان را برای مقابله با آنان جزم کرده اند. حال سوال اساسی این است که جهان با پیام رسان های غیربومی چگونه برخورد می کند؟

کوچ کاربران ایرانی از زمان روی کارآمدن «وی چت» آغاز شد، با «وایبر» فراگیر شد، با «واتس اپ» و «لاین» اوج گرفت و نهایتا در ایستگاه «تلگرام» همه گیر شد؛ به طوری که ۴۰ میلیون کاربر ایرانی را در خود دید و دکان «پیامک» در ایران را به طور کل تخته کرد.

رسانه های اپوزیسیون ضمن زیرسوال بردن پیام رسان های ایرانی، سعی در بایکوت اخبار کشورهای مختلف در زمینه روی آوردن به پیام رسان های بومی می کنند اما به دور از هرگونه جهت گیری سیاسی باید دید کشورهای مختلف در قبال پیام رسان های غیربومی چه تصمیماتی اتخاذ کردند که در این گزارش به آن پرداخته شده است.

فرانسه

کشور فرانسه که در دنیا به نماد دموکراسی و آزادی شناخته می شود، تازه ترین کشوری است که تصمیم گرفته پیام رسان بومی راه اندازی کند. چندی پیش وزیر دیجیتال فرانسه عنوان کرد: «فرانسه قصد دارد پیام رسان بومی خاص خود را در تابستان امسال راه اندازی کند چرا که پیام رسان های خارجی مانند تلگرام و واتس آپ هیچ سروری در فرانسه ندارند.» وی هدف از این کار را نگرانی های امنیتی از جاسوسی دولت های خارجی اعلام کرد.

روسیه

درحالی که بسیاری تصور می کردند «تلگرام» یک پیام رسان روسی است اما همین چند هفته پیش یک دادگاه در روسیه، درخواست دولت روسیه برای مسدود کردن پیام رسان تلگرام در این کشور را پذیرفت. همچنین سازمان دولتی Roskomnadzor که نقش نظارت بر ارتباطات روسیه دارد اعلام کرده بعد از تلگرام نوبت واتس اپ است. روسیه قصد دارد پیام رسان های داخلی خود را به زودی راه اندازی کند.

چین

رهبران چین با برپایی «دیوار آتش بزرگ» یا همان دیوار مجازی چین، اینترنت را از نو به شکل کاملاً چینی به نام «هولیان ونگ» اختراع کردند و به تبع آن شبکه های اجتماعی را هم به طور کامل به خدمت خود درآوردند. نصب نرم افزار جاسوسی دولتی چین روی سیستم های مخابراتی موجب شده هرگونه حرکت مشکوکی در فضای مجازی و سیستم مخابراتی پیگیری شود.

کشور چین بسیاری از سرویس های اینترنت مثل موتور جست وجوی گوگل، فیس بوک، توییتر، یوتیوب، ویکی پدیا، واتس آپ و غیره را بر اساس سیاست های خود مسدود کرده، اما معادل های قدرتمند بومی به ازای آن ها ایجاد کرده است؛ به گونه ای که اکثر مردم چین خلاء چندانی احساس نمی کنند.

برای مثال موتور جست وجوی قدرتمند «بَیدو» (Baidu) معادل موتور جستجوی گوگل، سایت «یوکو» (Youku) معادل سایت یوتیوب، شبکه اجتماعی «ویبو» (Weibo) معادل توییتر که کاربران بیشتری نسبت به تویتر نیز دارد، شبکه اجتماعی موبایلی «وی چت» (WeChat) معادل واتس آپ و لاین که با داشتن نزدیک به یک میلیارد کاربر فعال ماهانه یکی از پرجمعیت ترین پیام رسان های دنیاست که بخش اعظم کاربرانش را چینی ها و ساکنان کشورهای شرق آسیا تشکیل می دهند.

ویتنام

نگوین تان دونگ، نخست وزیر وقت ویتنام چند سال پیش با توجه این که ۳۰ درصد از جمعیت ۸۹ میلیونی این کشور کاربر اینترنتی هستند و اغلب جوانان گرایش به سوی شبکه های اجتماعی دارند به وزارت آی سی تی دستور داد تا در قالب یک پروژه، شبکه اجتماعی آنلاین را هر چه سریع تر بسازد.

آن ها پس از مدت کوتاهی پیام رسان کاملا بومی (از نظر فناوری) به نام «زالو» را راه اندازی کردند. ابتدا حدود سه سال پیش توسط شرکت VNG ویتنام عرضه شد. نسخه اول مورد توجه قرار نگرفت ولی با این توسعه پیام رسان اکنون زالو بیش از ۵۰ میلیون کاربر دارد. در واقع می توان گفت ویتنام توانسته بازار داخلی اش را از چنگ غول هایی مثل واتس اپ، کاکائو، لاین و تلگرام حفظ کند.

کره جنوبی

بر اساس اطلاعات سایت شرکت مخابرات ایران که این گزارش از آن برگرفته شده، کره ای ها از سال ۲۰۱۰ با راه اندازی نرم افزار «کاکائو تاک» خود را از داشتن پیام رسان خارجی بی نیاز کردند. این نرم افزار اکنون ۴۸ میلیون کاربر فعال در سراسر جهان دارد که از این میان ۴۰ میلیون کاربر این شبکه ارتباطی را کره ای ها تشکیل می دهند. محبوبیت کاکائو تاک در کره جنوبی تا حدی است که حتی مقامات رسمی این کشور، برای برقراری ارتباطات خود از این برنامه استفاده می کنند و حتی کاکائو تاک را به ارتباط ایمیلی ترجیح می دهند.

انگلیس

کشور انگلیس پیام رسان بومی خاصی ندارد اما قوانینی را برای پیام رسان های خارجی درنظر می گیرد. به طور مثال آن ها پس از آشوب های سال ۲۰۱۱ لندن، شرکت سازنده پیام رسان BlackBerry Messenger را به در اختیار قرار دادن اطلاعات کاربران مجبور کرد.

شرکت سازنده گوشی های هوشمند بلک بری با نام Research In Motion که یک شرکت کانادایی در حوزه فناوری های ارتباطی است هم در آن سال در بیانیه ای اعلام کرد: «مانند همه بازارها در سراسر جهان و هر جایی که بلک بری وجود دارد، ما با اپراتورهای ارتباطی محلی، قوای برقراری نظم و اجرای قانون و مدیران مربوطه در دولت همکاری می کنیم. مانند بقیه شرکت های فناور در بریتانیا، ما به مقررات تنظیم قوای تحقیق کننده تمکین می کنیم و کاملاً با دفتر نخست وزیر و نیروهای پلیس بریتانیا همکاری می کنیم».

بزرگ ترین مرکز کنترل اینترنت در جهان یا به اختصار «جی سی اچ کیو GCHQ» در ساختمان «دوناتی» چِلتِنهم انگلیس قرار دارد. این مقر مرکزی رصد و جاسوسی بین المللی دولت بریتانیا هم زمان با همه سرویس های جاسوسی جهان، به ویژه همتایان آمریکایی اش، تبادل اطلاعات دائمی دارد.

جی سی اچ به انگلیسی ها امکان می دهد تا دسترسی افراد و آی پی ها به اینترنت را به صورت هوشمند کنترل کنند، در عین حال چندین بنیاد نظارات بر اینترنت از جمله «ای دابلیو اف» نیز در این کشور در سطحی بین المللی در زمینه فیلترینگ فضای سایبری، به ویژه در مورد پورنوگرافی کودکان، نژادپرستی و مسائل تروریستی فعال اند.

ژاپن

با وجود برخورداری ژاپن از سومین اقتصاد بزرگ دنیا، اکوسیستم شبکه های اجتماعی در این کشور را باید منحصربه فردترین نمونه موجود در دنیای کشورهای توسعه یافته به حساب آورد.

لاین؛ قدرت بلامنازع و جانشینی برای فیس بوک است و در حدود ۴۰ درصد از کل جمعیت ژاپن هر ماه در میان کاربران فعال نرم افزار LINE قرار می گیرند. نرم افزار پیام رسان LINE در سال ۲۰۱۱ و در تلاش برای ایجاد راهی برای برقراری ارتباط، پس از وقوع زلزله توهوکو و سونامی به وقوع پیوسته در آن زمان، عرضه شد.

پس از بروز فاجعه طبیعی یادشده، شبکه های تلفن همراه با مشکلات و آسیب های جدی روبه رو شدند اما همچنان قسمت اعظمی از قابلیت های ارتباطی در قالب اینترنت، قابل استفاده بودند. همین موضوع باعث شد که کارمندان شرکت NHN ژاپن سریعا نسخه اولیه ای از لاین را به عنوان پلت فرم ارتباطی جایگزین، عرضه کنند. قابلیت های جانبی LINE که به مخابرات و ارتباطات کشور ژاپن وابسته است.

نرم افزار پیام رسان ژاپنی Line در کشورهای جنوب شرق آسیا از محبوبیتی فراوان برخوردار است و سرویس های متنوع و متعدد آن کاربران بی شماری را برایش به ارمغان آورده است. حتی این شرکت یک قدم دیگر برای افزایش دامنه نفوذ خود در کشور زادگاهش برداشت و به یک اپراتور مخابراتی در کشور ژاپن تبدیل شد.

اندونزی

با افزایش یافتن حملات تروریستی در جنوب شرق آسیا در سال گذشته و استفاده نیروهای تروریستی داعش از کشور اندونزی به دلیل نگرانی از استفاده این برنامه برای تسریع تبلیغات تروریستی، اقدام به مسدود کردن این نرم افزار کرد. وزیر ارتباطات اندونزی درخصوص علت فیلتر شدن این پیام رسان در کشور خود گفته است: «به دلیل اینکه در تلگرام مسائلی ازجمله تبلیغات تندروی، چگونگی ساخت بمب و انجام حملات تروریستی رد و بدل می شد و از آنجایی که این مسئله کاملاً با قانون اساسی اندونزی تعارض دارد، استفاده از این سامانه پیام رسان ممنوع شده است.

آلمان

دولت آلمان از آغاز سال ۲۰۱۸ قانون جدیدی را به اجرا می گذارد که به موجب آن شبکه های اجتماعی با بیش از دو میلیون کاربر موظفند پست های حاوی مطالب غیرقانونی صریح را تا ۲۴ ساعت پس از اطلاع از وجود آن ها، از صفحه خود حذف کنند. شرکت هایی که این قانون را رعایت نکنند با جریمه های قابل توجهی تا ۵۰ میلیون یورو مواجه خواهند شد. این قانون در درجه نخست درباره توییتر، یوتیوب و فیس بوک اجرا می شود.

امارات

امارات متحده عربی چند سال پیش اسکایپ را مسدود کرد؛ چرا که بر اساس قوانین رگولاتوری این کشور خدمات تماس صوتی تمام آپ های پیام رسان باید مسدود شوند.

آمریکا

محدودسازی دسترسی کاربران به اینترنت در آمریکا از نظام قانونی ویژه برخورد دار است ولی به روش های کاملا حرفه ای و نامحسوس صورت می گیرد و از دسترسی اقشار مختلف به برخی وب سایت های خاص جلوگیری می شود.

اگرچه دولت آمریکا مدعی جریان آزاد اطلاع رسانی و پرچمداری آن در جهان است اما به گفته کارشناسان محدودیت های فضای مجازی در آمریکا با دنیا غیر قابل مقایسه است. آمریکا از چهار مولفه جرم انگاری در قانون فضای مجازی تبعیت می کند که این نوع قانونگذاری در هیچ کجای دنیا شبیه ندارد و برخلاف سبک معمول در دنیا در مورد شبکه های اجتماعی به جزئیات و خرده موضوعات فضای مجازی نیز ورود می کند.

طبق قانون امنیت سایبری آمریکا (مصوب سال ۲۰۱۲) که مشتمل بر ۱۵ بند است، هرگونه رفتاری در فضای مجازی اگر معارض با امنیت کشور آمریکا تشخیص داده شود، قابل پیگیری است. براساس افشاگری های «ادوارد اسنودن» دولت آمریکا بزرگ ترین رصد اینترنتی را انجام می دهد. این دولت همچنین از سال گذشته تاکنون فشارها را برای نظارت بر شبکه های اجتماعی گسترش داده است.

استرالیا

استرالیا در سال های اخیر برنامه جاه طلبانه ای را برای کنترل اینترنت آغاز کرده است، تا آنجا که در این زمینه استرالیا بیش از متحدان غربی اش با چین به عنوان بزرگ ترین سانسورکننده اینترنت مقایسه می شود. استرالیا با هدف ارتقای شاخص های افزایش ایمنی اینترنت برای خانواده ها، ممنوعیت محتوای مجرمانه سایبری را به طور جدی با طرح هایی سراسری با عناوینی همچون دیواره آتش بزرگ، دیواره آتش ضدخرگوش (برگرفته از نام دیوار ضدخرگوش در تاریخ این کشور) و با سنگین ترین جریمه ها اجرا کرده است.

در آخرین اقدام، نهاد مدیریت ارتباطات و رسانه استرالیا (آسما) دسترسی به سرویس های گوگل را هم محدود کرد.

برزیل

عزم برزیل هم در برخورد با مجرمان شبکه های مجازی جزم شده است. در یکی از این نمونه ها از ابتدای سال ۲۰۱۷ نیروهای امنیتی برزیل با دریافت شکایت های زیاد از خانواده های قربانی در فضای مجازی، حضور خود را در اینترنت بیشتر کرد و پس از شش ماه کنترل و ردیابی با اجرای عملیات کم سابقه ۱۰۸ کودک آزار – پدوفیلیا – را بازداشت کرد.