آب؛ سرمایه ملی

به قلم: پرویز قربانی

کارشناس محیط زیست

تخصیص دوم فروردین (22 مارس) به عنوان «روز جهانی آب» اقدام نیکویی است که البته با تأخیر بسیار انجام می شود! شاید این اهمال از فراوانی ظاهری این مایه حیات تجدید شونده در سطح کره زمین نشات گرفته است! زیرا سه چهارم سطح کره ما یعنی بیش از 68 درصد معادل 360 میلیون از 510 میلیون کیلومترمربع وسعت کره زمین را آب ها تشکیل می دهند اما تنها 3درصد از این حجم عظیم آب، شیرین و قابل شرب است.

آب یا به لاتین آکوا در علوم مختلف مانند فیزیک و خواص فیزیکی، منابع آبی، محیط زیست، هواشناسی، مختصات شیمیایی و نیز مصارف مختلف و مسائل مذهبی تقسیم بندی شده و کاربردهای متفاوتی دارد.

آب یک سرمایه ملی است. در قرن گذشته سرمایه ملی کشورها انرژی و نفت بود، ولی در قرن حاضر آب جای نفت را گرفته است، زیرا علم، انرژی های پاک تر و بهتر از انرژی های فسیلی چون انرژی های تجدید پذیرخورشید و باد را به بشر هدیه داده است، ولی در حال حاضر آب جایگزینی ندارد. به همین جهت و نیز به دلیل محدودیت منابع آب امروزه تأکید زیادی در صرفه جویی و استفاده بهینه آب صورت می گیرد.

چنانچه گفته شد، اگرچه حجم کلی آب های سطح زمین به ظاهر زیاد می نماید، ولی بیش از 97درصد این آب ها در اقیانوس ها و دریاها متمرکزند و حدود 2درصد نیز به صورت یخ در یخچال های قطبی قرار دارد و از یک درصد باقیمانده نیز بخش زیادی در اعماق زمین است که به دلیل مشکل استخراج از دسترس انسان دور است. مضافا منابع آب شیرین سطح زمین نیز یکنواخت توزیع نشده اند، به طوری که 60 درصد از این منابع در9 کشور آمریکا، کانادا، روسیه، چین، هند، برزیل، اندونزی، کلمبیا و پرو قرار دارد و درمقابل حدود 80 کشور با کمبود آب مواجه هستند که برخی از آنها مانند کویت، بحرین، مالت، امارات متحده عربی، سنگاپور، اردن و لیبی تقریبا به هیچ منبع آب شیرین دسترسی ندارند!

با توجه به افزایش روزافزون جمعیت جهان، توسعه صنایع و افزایش آلودگی منابع آب شیرین، دربرخی نقاط جهان دسترسی به آب کافی و مناسب به بحرانی جدی تبدیل شده است. متأسفانه درکشور عزیز ما نیز به دلیل پاره ای سوءمدیریت ها در ایجاد سدهای غیرضروری و کارشناسی نشده، استفاده مضاعف از منابع آب های زیرزمینی و... شاهد خشک شدن رودها، تالاب ها و دریاچه ها و بروز پدیده خشکسالی هستیم که کاهش بارش های آسمانی در پاییز و زمستان گذشته نیز مزید علت شده است.

در چنین شرایط بحران کم آبی وظیفه ملی، شرعی و اخلاقی آحاد مردم شریف است که نهایت امساک و صرفه جویی در مصرف آب تصفیه شده را مرعی بدارند، به خصوص که کشور ما فاقد سیستم های جداگانه آبرسانی مصرفی و آب شرب است و البته عدم شست شوی حیاط، پارکینگ، پیاده راه جلوی ساختمان و اتومبیل با آب تصفیه شده گران قیمت در رأس هرم این حماسه ملی و همگانی قرار دارد.

یادمان باشد آب و آبادانی هماره مکمل یکدیگر بوده و همیشه تاریخ همه تمدن های بشری در کنار آب برپا شده و گسترش یافته اند. همانطور که آب موجب و موجد آبادانی و رونق بوده و هست، پدیده کم آبی و بی آبی با خسران قرین است.

گفتنی و نوشتنی در مورد آب بسیار است که همه درگنجایش محدود ظرف این یادداشت نمی گنجد.

ضمن تحسین و تبریک به متولیان روز جهانی آب، با برشماردن عوارض و نشانه های بحران کم آبی در بدن این یادداشت را به پایان می برم.

سردرد، رخوت و بی حالی، تغییرات خلقی، واکنش های کند، خشکی مجاری بینی، خشکی و ترک خوردگی لب ها، ضعف و خستگی، پریشانی و بالاخره تیره رنگی ادرار که با مصرف روزانه 6 تا 8 لیوان آب عوارض مذکور بهبود می یابد.