بعد معکوس بزرگان تجارت در فنای مشاغل

با توجه به آنچه در اکثر کشورهای جهان در راستای تغییر روند در اشتغال در شرف وقوع است و به نظر می رسد که می تواند تا حد زیادی در از دست دادن مشاغل افراد تأثیر گذار باشد، نویسنده بر آن شد تا تحلیلی هر چند مختصر بر شیوه فعالیت چندین کمپانی بزرگ و جهانی داشته باشد و بر پیکره بزرگان عرصه مدیریت بازاریابی این بار با نگرش مهندسی معکوس به بررسی بپردازد. 

خبر استفاده از ربات های استاک کننده (به جای نیروی انسانی که قفسه ها را باید پر کنند) در مجموعه فروشگاه های والمارت در آینده، ذهن نویسنده را این بار به عنوان مشاور مدیریت اجرایی دچار دغدغه مضاعف کرد.

اگر نگاهی به بزرگان عرصه تجارت در شاخه های گوناگون داشته باشید، متوجه خواهید شد که از دیرباز، از دلایل مهم موفقیت شان ارائه خدمات و محصولات مختلف به اصطلاح زیر یک سقف بوده است. با یک نگاه دو بعدی، باید گفت که این امر موجب جذب مشتریان و رفاه حال آنها خواهد شد، از سوی دیگر باعث ایجاد افول در سایر کارها و تجارت های کوچک تر می شود. 

برای شکل گیری یک فروشگاه خرده فروشی (RETAIL STORE)  عظیم دهها یا شاید صدها تجارت کوچک و بزرگ تحت تأثیر قرار گرفته و از بین می روند و این بعدی از فعالیت غول های تجاری است که اصولا نادیده گرفته می شود. در این راستا درصد زیادی از دارندگان تجارت های کوچک تر بالاجبار باید برای ادامه حیات به این فروشگاه های عظیم الجثه بپیوندند. این سناریوی مشابه، به طرز گریزناپذیری در کشورهای مختلف تکرار می شود. 

در این راستا می توان بازهم نیم نگاهی به مجموعه مک دونالد داشت، با توجه به اینکه مک دونالد مجموعه رستوران است نه فروشگاه، اما از اهم دلایل موفقیتش گردآوری مجموعه بسیار گسترده ای از غذاها و نوشیدنی ها در زیر یک سقف همین طور ارائه ارزان و سریع درخواست مشتریان است، منتها چنانچه از بعد معکوس بدین منظر نظری بیفکنید، متوجه خواهید شد که طیف وسیعی از مشاغلی که هر کدام می توانست به صورت جداگانه درآمدزا و سازنده باشد در هم ادغام شده یا از بین رفته یا به صورت انحصاری درآمده است، از آن جمله تهیه و بعضا کشت مواد اولیه کشاورزی و لبنی، بسته بندی و فریزینگ، حمل و نقل و سایر موارد را می توان مورد اشاره قرار داد.

در فضای خود رستوران هم از ابتدا بخش عمده فعالیت ها به صورت مکانیزه صورت می گرفته و همچنان به سمت ایجاد فضای صنعتی و تکنولوژیک در حرکت است. در این راستا توجه به تجمیع و انحلال مشاغل مختلف، شاید تنها نکته ای باشد که کمرنگ واقع شده است. دارندگان کسب و کارهای کوچک و محلی، همانطور که پیش تر هم اشاره شد، اگر خوش شانس باشند به عنوان نیروی کار در این مجموعه ها مشغول به کار خواهندشد.

از آنجا که بحث درآمدزایی و سود در تجارت های بزرگ، حرف اول را می زند لذا به لحاظ نیروی انسانی استخدامی هم تلاش بر جذب و حضور حداقل نیروها و با حداقل دستمزد است.

روند اخیر حرکت به سمت استفاده از تکنولوژی های ویژه، استفاده از سیستم های سفارش الکترونیکی غذا (SELF ORDERING)، استفاده از سیستم های صندوقدار های الکترونیکی  (SELF CHECKOUT) و بعضا استفاده از روبات ها  (STOCK ROBOT) باعث می شود که بیش از پیش وابستگی به نیروی انسانی دچار روند کاهشی شده و این گونه مشاغل دچار تزلزل شوند.

پس به صورت اختصار، پایه های حرکت این گونه تجارت ها بر تجمیع و تلفیق مشاغل، همین طور استفاده از حداقل نیروی انسانی و تلاش در جایگزینی سیستم های الکترومکانیزه است.

در این خلال سبقت گرفتن بزرگان کسب و کار جهان در ایجاد فضای فعالیت آنلاین و استفاده از اپلیکیشن های مختلف، خود مقوله ای است که به مطالب فوق دامن زده و فضای بحث جداگانه ای می طلبد.

از سال ها پیش، این امر در اکثر کشورهای پیشرفته به وقوع پیوسته است و با توجه به سیر سریع جهانی شدن(GLOBALIZATION)، این سناریوی نه چندان مطلوب در کلیه کشورهای در حال پیشرفت از جمله کشور خودمان نیز در حال اجرایی شدن است، بدین جهت بسیاری از مشاغل دستخوش حذف و ادغام خواهند شد. شاید در این راستا آنان که مقاومت بیشتری در مقابل جهانی شدن دارند فرصت بیشتری برای ایجاد تدابیری خاص در راستای حفظ یا تغییر منطقی مشاغل داشته باشند و دیرتر دچار این موج سهمگین شوند.

ارتباط با نویسنده: leilagshirazi@gmail.com

مشاور در مدیریت بازاریابی و مدیریت اجرایی،دکترای مدیریت درشاخه تجارت و بازاریابی