محیط کسب و کار / کاهش رتبه ایران و فرصت های از دست رفته

در گزارش سال 2018 بانک جهانی از محیط کسب وکار کشورها، رتبه ایران با 4 پله کاهش در رتبه 124 از میان 190 کشور قرار گرفته است. دولت باید به طور جدی به دنبال پایش اهداف تعریف شده برای بهبود فضای کسب وکار باشد. باید همه بدانند که دگرگونی بدون ایستادگی ممکن نیست.

بانک جهانی نهادی دارای اعتبار در دنیا به حساب می آید و داوری این نهاد درباره موضوع ها و مسائل گوناگون مرتبط به اقتصاد کلان و کسب وکار شهروندان و بنگاه های هر کشوری برای اکثریت فعالان اقتصادی در دنیا مستند است و اغلب از این ارزیابی ها برای تصمیم گیری استفاده می شود. در گزارش سال 2018 بانک جهانی از محیط کسب وکار کشورها، رتبه ایران با 4 پله کاهش در رتبه 124 از میان 190 کشور قرار گرفته است. 

به عبارت دیگر ایران در شاخص یادشده از متوسط کشورهای جهان هم بسیار عقب است. نکته تلخ داستان این است که به رغم هدف گذاری ارتقای سالانه ۱۰ پله در این رتبه بندی جهانی، نه تنها پیشرفت نداشته ایم بلکه از رتبه 120 به رتبه 124 تنزل پیدا کرده ایم. درباره این رتبه بندی از منظر تکنیکی و به لحاظ دلایل نزول و پیامدهای تأسف بار آن برای کسب وکار ایرانیان بحث های متعددی شده و در همین روزها نیز از سوی کارشناسان در کانون توجه قرار می گیرد.

به نظر می رسد شاید به نکات فراموش شده ای که این رتبه بندی به ذهن می آورد باید بیشتر دقت کرد. یک نکته بسیار بااهمیت در لایه های پنهان این رتبه بندی و رتبه بندی های مشابه این است که برخلاف تصور برخی افراد و گروه های بانفوذ و شهروندان ایرانی «دگرگونی بدون ایستادگی» در کشورهای جهان امروز ممکن نیست. به این معنی که کاهش رتبه ایران نشان می دهد کشورهای دیگر در حال جلو رفتن هستند. برخی تصور می کنند دنیای امروز با این همه سرزمین های متفاوت و آداب و عادت های مختلف درجا می زنند تا ایران گرفتاری هایش را هرگاه دلش خواست برطرف کند و گره از کارهایش باز کند. این بدترین تصور است که مدام کشور و میهن خود را سرآمد بدانیم و چشم بر واقعیت ها ببندیم.

این نکته فراموش شده را باید از پرده بیرون بکشیم و در برابر دیدگان شهروندان و مدیران قرار دهیم تا بدانند می توان سال به سال بدتر و بدتر هم شد و خدای ناکرده تا ته جدول سقوط کرد. دیگر کشورها با درک تأثیر خوش یا ناخوش این رتبه بندی ها بر تصمیم گیری بنگاه ها و شرکت های بین المللی برای ورود به یک کشور یا خودداری از سرمایه گذاری در آن کشور، نیروی مادی و اندیشه ای خود را برای روزآمد کردن قانون و مقررات مرتبط با کسب وکار متمرکز کرده و با درک دقیق از تأثیرات بهبود محیط کسب بر آینده، از شرایط بد دور می شوند؛ اینها فرصت هایی است که ما از دست می دهیم.

نکته دیگر فراموش شده برای مدیران ایرانی شاید این باشد که نمی دانند اگر با زمانه پیش نروند و آنچه به عنوان جریان تحول جهانی در جریان است را نادیده بگیرند و بنا بر قول مشهور با زمانه نسازند، این زمانه است که آنها را می سازد اما با درنگ و با تأخیر و پرت شدن به بیرون از جریان تحولی جهان. به نظر می رسد تا زمانی که چنین نکات بااهمیت و دارای اثرات عمیق و گسترده در کانون توجه مدیران قرار نگیرد و آنها از سر عمد یا بر اثر ندانم کاری و نابلدی این نکات یعنی سازگار شدن با تحولات جهان، پویایی بدون درنگ و در حال پیشرفت سایر کشورها و اثرات واقعی رتبه بندی هایی از این  دست رتبه بندی های بانک جهانی بر تصمیم بنگاه ها برای ورود به ایران نادیده گرفته شود، نباید انتظار داشت محیط کسب وکار در ایران روند بهبود یابنده را تجربه کند.

مدیران اداره کننده جامعه ایرانی باید بیاموزند و آداب کسب وکار جهانی را یاد بگیرند و نگذارند روز و روزگار ایران و ایرانیان هر روز بدتر از دیروز شود. به نظر می رسد برای اینکه معلوم شود جدی هستیم باید به دنبال پایش اهداف تعریف شده برای بهبود فضای کسب وکار باشیم، مگر نه اینکه تصمیم داشته ایم هر سال در این رتبه بندی سهولت فضای کسب وکار بهبود موقعیت داشته باشیم؟ کم کاری و قصور در اصلاح کدام شاخص ها منجر به این پسرفت شده است؟ چه برخورد و تنبیهی با مقصرین و کوتاهی کنندگان در نظر گرفته یا داشته ایم؟ 

رئیس دولت می تواند و باید در این خصوص توجه و عکس العمل واضح تری داشته، نهادها و افرادی را که در بدتر شدن شرایط نقش داشته اند به پاسخگویی وادارد، اگر یک بار این اتفاق بیفتد و بدتر کنندگان روزگار ایران در این شاخص و زیرمجموعه های آن شناسایی و تنبیه شوند، شاید دست کم از بدتر شدن رتبه جلوگیری شود.

نایب رئیس اتاق ایران