نظام آموزشی ایران در خدمت توسعه کشور یا پرورش نخبگان برای جوامع دیگر

به دلیل یک کار تحقیقاتی مجبور بودم تا در شبکه های اجتماعی مخصوصا لینکداین به دنبال تعدادی از متخصصان و اساتید ایرانی حاضر در کشورهای غربی در حوزه های مختلف علوم مهندسی و مدیریت بگردم. وقتی به تعداد قابل توجه اساتید ایرانی و اغلب جوان دانشگاه های تراز اول دنیا همچون برکلی،  ام  ای تی، استندفورد، آکسفورد و. . . برخورد کردم آنقدر شگفت زده شدم که فارغ از تحقیقات اصلی ساعت ها مشغول پیدا کردن این چهره های نخبه ایرانی شدم که حالا در خدمت توسعه دانش، اقتصاد و فرهنگ جوامع غربی هستند.

دانشگاه ها و شرکت های تراز بالای آمریکایی، کانادایی، اروپایی، استرالیایی و حتی ژاپنی و هنگ کنگی مملو است از چهره های جوان، میانسال و بعضا مسن که در رده های بالای آکادمیک، تحقیقاتی، کارشناسی و مدیریتی در حوزه وسیعی از علوم همچون مهندسی، پزشکی و علوم مدیریت مشغول به فعالیت هستند.

با مراجعه به بخش سوابق تحصیلی این افراد به راحتی مشخص خواهد شد که تقریبا اغلب این عزیزان حداقل تا دوره کارشناسی خود را در کشور ایران سپری کرده اند و محصول نظام آموزشی و دکترین پرورشی این کشور هستند حال آنکه ملت ایران که هزینه پرورش این استعدادها را پرداخته شاید کمترین بهره ای از خروجی های آن نبرده و چه بسا خدمات آنها در بعضی موارد به توسعه توانمندی های استراتژیک جوامعی می انجامد که با مردم ما سر دشمنی دارند، نمی دانم از حضور این همه ایرانی نخبه در جوامع دیگر که بر مسند ارزشمندترین کرسی های علمی، تحقیقاتی و مدیریتی قرار دارند باید به خود ببالیم یا ناراحت باشیم.

قطعا برای هر کشوری باعث افتخار است که فرزندانش پشتیبان عرصه های گوناگون علمی و مدیریتی دنیا باشند، اما معمولا این نخبگان ارتباط بسیار قوی با کشور مادری خود داشته و صرفا به عنوان یک شاغل در کشورهای دیگر زندگی می کنند اما حسرت زمانی برای ما ایرانی ها بیشتر می شود که این نخبگان مان انگیزه ای برای حضور در کشور یا تبادل دانش با میهن خود نداشته و اغلب مسیرشان را در حل شدن در جوامعی که ساکن آن هستند پیدا کرده اند.

گرچه نمی توان تمام تقصیرها را در این هجرت عظیم نخبگان کشور به گردن نظام آموزشی انداخت و مهیا نبودن فضای اجتماعی و اقتصادی و علمی و حتی سیاسی کشور برای جذب این استعدادها پس از فارغ التحصیلی نیز نقش بسزایی در تقویت این پدیده دارند، اما به هیچ وجه نمی توان نقش آموزش های تک بعدی و سیستم متکی بر نخبه پروری فردی به جای نخبه پروری اجتماعی را در نظام آموزش و پرورش ایران نادیده گرفت.

ما مشاوران مدیریت به خوبی با ضعف و کمبودهای موجود در نیروی انسانی شاغل در داخل در حوزه هایی همچون کار تیمی، مسئولیت های اجتماعی و توانمندی های رهبری آشنا هستیم.

توجه بیش از اندازه به موفقیت های فردی، کم توجهی به تقویت عرق ملی و مسئولیت پذیری اجتماعی در نظام آموزش و پرورش ما در کنار آماده نبودن شرایط جذب نخبگان و متخصصان پس از فارغ التحصیلی و بی تفاوتی جامعه به خروج سرمایه های عظیم انسانی که هزینه های هنگفتی برای به ثمر رسیدن آنها صرف شده منجر به فاجعه ای بزرگ شده است که بررسی تاثیر مرکب آن بر کند شدن آهنگ توسعه کشور و کمک به رشد و تقویت رقیبان در دنیای امروز به راحتی قابل اندازه گیری نخواهد بود.

قطعا نظام حاکمیت کشور باید به سرعت سه اقدام عاجل را در دستور کار خود قرار دهد:

1- توسعه نظام پرورشی موجود در کنار نظام آموزشی به منظور ارتقای سطح وابستگی اجتماعی فرزندان کشور به این آب و خاک و تقویت حس مسئولیت پذیری اجتماعی در قبال مردم کشوری که هزینه رشد آنها را پرداخته اند.

2- بهبود راهکارها و سازوکارهای موجود برای استفاده از ظرفیت متخصصان و اندیشمندان ایرانی خارج از کشور به تکیه بر متدولوژی های پیش رونده و نه واکنشی در شرایطی که امکان حضور آنها در کشور وجود ندارد.

3- ریشه یابی دلایل مهاجرت نخبگان و عدم بازگشت فارغ التحصیلان ممتاز ایرانی و تعریف اقدامات عاجل و زودبازده به عنوان برنامه ای کوتاه مدت برای جذب حداقل بخشی از این استعدادها که صرفا به دلایل نبود فضای کافی علمی، تحقیقاتی یا موقعیت مناسب کاری حاضر به حضور در کشور نیستند.

مدیرعامل شرکت کاین سامانه