اثر هوش مصنوعی بر ارزش ها و هویت انسان

هرچه جلوتر می رویم، هوش مصنوعی شباهت بیشتری به انسان ها پیدا می کند و از الگوریتم های پیشرفته، تکنیک های یادگیری ماشینی و میلیاردها کلمه برای تولید پاسخ های طبیعی و جذاب بهره می برد. حال سؤال اصلی اینجاست که علی رغم تمام امکانات فراهم شده از سوی این دستیارهای هوشمند، آن ها چگونه می توانند بر حریم خصوصی، هویت و روابط ما تأثیر بگذارند؟ در این مقاله پیرامون اثرگذاری هوش مصنوعی بر ارزش ها و هویت انسان صحبت می کنیم و آینده احتمالی هوش مصنوعی را به تصویر می کشیم.

هوش مصنوعی و خدمات آن

این روزها «مصطفی سلیمان»، هم بنیان گذار دیپ مایند و مدیرعامل Inflection.ai، روی توسعه چت بات «پی» (Pi) تمرکز دارد که چندی پیش نیز شاهد عرضه نسخه اندرویدی آن بودیم. به گفته او، چت بات پی را می توان در قامت «رئیس ستاد» قلمداد کرد که بسیاری از مشخصه های انسانی را حین کار ارائه می دهد.

سلیمان درباره قابلیت های فعلی پی می گوید: «اگرچه این چت بات از انجام برخی دستورات مانند خرید غذا یا رزرو میز رستوران عاجز است، اما در آینده تحت عنوان نماینده قانونی و قراردادی شما فعالیت خواهد کرد؛ بدین معنی که در مصرف منابع مالی و انجام توافقات مربوط به آن نقش ویژه ای ایفا می کند؛ می تواند با مدیر تماس تلفنی برقرار کند و مذاکره با نمایندگان مختلف را پیش ببرد.»

این موضوع نشان می دهد که هوش مصنوعی نقش محوری و کلیدی در برنامه های روزمره انسان دارد و ممکن است در آینده فراتر از یک دستیار هوشمند رفتار کند. اکنون هوش مصنوعی در انجام بسیاری از فعالیت های عادی نقش دارد و با پردازش درلحظه دیتاهای روز دنیا، بی وقفه سؤالات کاربران را پاسخ می دهد. اگرچه برخی امور مانند رزرو پرواز، نوبت گرفتن از مطب پزشک و کنترل منابع مالی همچنان توسط انسان ها مدیریت می شوند، اما طولی نمی کشد که حضور ابزارهای مولد در این بخش ها را هم شاهد خواهیم بود.

ظاهراً سرنوشت ما مشابه خلبان هواپیماست؛ پس از تعیین مسیر، در کابین می مانیم و کنترل را به هوش مصنوعی می سپاریم، اما در صورت نیاز، دوباره کنترل را در دست می گیریم. بااین حال، نگرانی اصلی این است که هوش مصنوعی خودش مقصد را تعیین و انتخاب کند.

ما در آینده کنترل بسیاری از فعالیت ها و انتخاب های روزانه خود را به دستیار هوش مصنوعی می سپاریم؛ از لیست خرید گرفته تا برنامه ریزی برای ملاقات های مختلف. این دستیار با سایر دستیارهایی که اعضای خانواده، دوستان و آشنایان با آن ها کار می کنند، در ارتباط خواهد بود. با گذر زمان، این دستیارها مستقل تر می شوند و درنهایت احتمالاً می توانند خودشان تصمیم بگیرند و این تصمیمات شاید چندان خوب نباشند.

به همین دلیل، سلیمان اذعان دارد که ارتباط چت بات ها (Al to AI) باید به نحوی پیش برود که در تحلیل وتجزیه آن دچار مشکل نشویم. او می گوید: «ارتباطات هوش مصنوعی باید به سطح ساده ای محدود شود. در این صورت می توانیم عملکرد و ارتباطات چت بات ها با یکدیگر را تحت نظر بگیریم.» با نظارت روی ارتباط چت بات ها، پیش بینی می شود که روند توسعه شان با سرعت کمتری پیش برود و شاهد ایجاد ارتباط کارآمد و مؤثر بین دستیارهای هوشمند باشیم.

دستیارهای هوشمند؛ گزینه احتمالی برای سوءاستفاده

با استناد به مقاله تحقیقاتی «جاناتان گِرَچ» و «ناتانیل فست»، اساتید دانشگاه کالیفرنیای جنوبی، هوش مصنوعی می تواند افراد را به انجام کارها یا رفتارهایی سوق دهد که پیش ازاین قادر به انجام آن ها نبودند. این دو استاد با انجام تحقیقاتی، به این موضوع پی بردند که توسعه این فناوری مساوی است با افزایش احتمالی اعمال مجرمانه، نادرست و غیراخلاقی در بین افراد مختلف جامعه:

«این فناوری (هوش مصنوعی) مردم را قدرتمندتر می کند؛ حال نگرانی اینجاست که آن ها با این قدرت دست به چه کاری می زنند؟»

«جاناتان گرچ»، استاد دانشگاه کالیفرنیا جنوبی

گرچ همچنین می گوید که استفاده از عوامل هوش مصنوعی ممکن است به ازدست دادن ارتباطات انسانی و همدلی آن ها منجر شود. او اشاره می کند که دستیاران هوشمند می توانند با کم رنگ کردن ارزش های بشری و ایجاد اختلال در تعاملات انسان ها با یکدیگر، انسانیت را در بین آن ها کم رنگ کنند.

جنبه منفی دیگر سوءاستفاده های احتمالی است که در تجارت یا فروش محصولات انجام می شود. برای مثال، شما می توانید با دستکاری احساسات یا نشانه های غیرکلامی همچون حالت چهره یا لحن صدا از طریق ChatGPT، محصولتان را با قیمت بالاتری به فروش برسانید.

ترغیب مردم به خرید محصول گران تر با بهره گیری از چنین حقه هایی، یک سناریوی خطرناک است که در آن هوش مصنوعی می تواند از روان شناسی انسان – که مطالعه ذهن و رفتار اوست –سوءاستفاده کرده و افراد را متقاعد به انجام کارهایی کند که شاید مایل به آن نباشند یا سودی برایشان نداشته باشد.

انسان باید از تأثیر دستیارهای هوشمند بر زندگی خود آگاه باشد و راهی برای متعادل کردن مزایا و معایب آن بیابد. ابزارهای هوش مصنوعی مولد می توانند استقلال، خلاقیت و مهارت های اجتماعی بشر را در برخی کارها و تعاملات مرسوم انسان ها، تضعیف کنند.

آیا انسان ها می توانند با تغییر نقش دستیاران هوش مصنوعی سازگار شوند؟ آیا بشریت می تواند انسانیت خود را در مواجهه با ماشین های هوشمند حفظ کند؟ تمامی این موارد سؤالاتی هستند که باید به دنبال پاسخی برای آن ها بود.