گزارشی از کسب و کار فرش فروشی / بازار داغ فرش دستباف

 800 میلیون سرمایه برای راه اندازی فرش فروشی

آن گونه که گفته می شود؛ قدیمی ترین فرش دستباف ایرانی در سال 1949 در دومین مرحله از کاوش های باستان شناسی روسی در منطقه ای به نام پازیریک کشف شد و به همین دلیل آن را «فرش پازیریک» نام گذاری کردند. شاید بتوان مهم ترین دوره صنعت فرش در ایران را دوره فرمانروایی سلسله صفویه دانست. در این زمان شاه عباس صفوی کارگاه بزرگی برای فعالیت بافندگان هنرمند ایرانی دایر کرد و آنها نیز عالی ترین و زیباترین فرش های ایرانی را با استفاده از ابریشم و رشته های طلا و نقره بافتند.

به گزارش پول نیوز؛ فرش در هنر ایران از جایگاه ممتازی برخوردار است و به گونه ای سمبل زندگی و فرهنگ ما محسوب می شود. در حال حاضر تقریبا بیش از یک میلیون نفر بافنده در سطح کشور فعالیت می کنند و فروش داخلی فرش دستباف نسبت به 10 سال گذشته، پنج برابر شده است؛ اما عدم برگزاری نمایشگاه، وضعیت بیمه قالیبافان، مالیات سنگین و دستمزدهای بالای کارگران از جمله دغدغه ها و نگرانی های اصلی است که این روزها ذهن مسئولان مربوطه را درگیر کرده است.

مالیات و دستمزدهای بالا؛ علت گرانی فرش

مجتبی عراقچی، رئیس اتحادیه فروشندگان فرش دستباف تهران با اشاره به رکود بازار، در توضیح دلایل گرانی قیمت فرش دستباف گفت: یکی از دلایل گرانی فرش به بالا بودن دستمزدها برمی گردد؛ 80 درصد هزینه هر فرش دستباف، مزد کارگر می شود و این یعنی تنها 20 درصد هزینه مربوط به تهیه مواد اولیه است.

عراقچی ادامه داد: 80 درصدی که مربوط به دستمزد کارگر می شود، روز به روز بالاتر می رود. دو سال پیش، دولت تصمیم گرفت 20 درصد به حقوق کارگران اضافه کند، پارسال به میزان 17 درصد و امسال هم 14 درصد افزایش داد. این افزایش دستمزد کارگران به قیمت فرش می افزاید و در نتیجه ما با کشورهای رقیب خود مانند هندوستان، پاکستان یا افغانستان که دستمزد کارگران بسیار پایین است، نمی توانیم رقابت کنیم، قیمت فرش در این کشورها بسیار کمتر است.

وی با بیان اینکه چون صادرات با رکود مواجه است؛ فروش داخلی هم با رکود دست به گریبان است؛ اظهار داشت: چون تقریبا 100 درصد فرش دستباف در نهایت صادر می شود؛ یعنی فرش هایی هم که توسط مصرف کننده داخلی خریداری می شوند، در نهایت روزی کهنه می شوند و باید آنها را صادر کرد و از آنجایی که در حال حاضر فرش نو گران و صادرات کم رونق است؛ فرش کهنه هم تقاضایی ندارد. بنابراین ما با یک رکود وحشتناکی در فرش داخلی مواجه هستیم.

رئیس اتحادیه فروشندگان فرش دستباف تهران در پاسخ به این پرسش که با وجود این رکود، چطور هر روز به تعداد مجتمع های عظیم فرش فروشی اضافه می شود، گفت: مجتمعی اضافه نمی شود؛ اتفاقا روز به روز شاهد تعطیلی مغازه های فرش فروشی هستیم. روزی نیست که اتحادیه یک یا دو مجوز فعالیت را باطل نکند. همین چند وقت پیش، شخصی برای باطل کردن جواز فعالیت خود به اتحادیه مراجعه و کسب و کار خود را به روسری فروشی تبدیل کرد.

عراقچی تصریح کرد: در حال حاضر اگر به بازار عباس آباد تهران که روزی مرکز فرش ایران محسوب می شد، سری بزنید، می بینید که شاید بیش از 300 تا 400 واحد فرش فروشی که در خود بازار یا در پاساژهای اطراف فعالیت می کردند، همگی تعطیل شده اند و به مغازه های فروش لباس زنانه که از کشورهای چین و ترکیه وارد می شود، تبدیل شده اند. در چنین شرایطی به جای اینکه برای کارگران ایرانی اشتغال زایی شود، برای کارگران خارجی ایجاد شغل کرده اند.

عراقچی با اشاره به اینکه علت دوم رکود به اعمال مالیات سنگین توسط دولت برای فروشندگان فرش دستباف برمی گردد؛ در این باره افزود: مالیات سنگین که نسبت به سال های قبل پنج تا 10 برابر شده؛ مغایر اهداف اقتصاد مقاومتی است. باتوجه به اینکه تولیدکنندگان و صادرکنندگان از مالیات معاف هستند، این مالیات گزاف باعث شده که فروشنده ای که باید فرش خود را از تولیدکننده بگیرد و به صادرکننده بفروشد، از این کار اجتناب ورزد، بنابراین زنجیره تولید و صادرات فرش در کل مختل شده است.

وی در پایان، خواسته خود را از دولت این گونه  مطرح کرد: دولت باید در جهت اجرای سیاست های اقتصاد مقاومتی، فروشندگان فرش را از مالیات معاف کند تا 2 میلیون کارگر زحمتکش، بیکار نشوند و سرمایه هایی که قبلا در این حرفه به کار گرفته می شد و الان شاهدیم که همه به سمت ساخت و ساز، سپرده گذاری یا فعالیت های کاذب کشیده می شوند، دوباره به مسیر اصلی و درست خود بازگردانده شوند.

عدم برگزاری نمایشگاه؛ اصلی ترین دلیل کاهش صادرات

محمد علی زرینه کفش، رئیس اتحادیه تولیدکنندگان، بافندگان و حرفه های وابسته به فرش دستباف تهران هم با بیان اینکه تقریبا بیش از یک میلیون نفر بافنده در سطح کشور توسط اتحادیه شناسایی شده اند؛ اظهار داشت: در حال حاضر، این تعداد در زمینه بافندگی و تولید در کشور فعالیت می کنند. زرینه کفش با اشاره به اوضاع فعلی متولیان فرش دستباف، ادامه داد: فرش دستباف تولید می شود و تقریبا وضعیت خوب است؛ اما کم و کاستی ها و نقاط قوت و ضعفی وجود دارد که قابل توجه است.

وی در رابطه با نقطه قوت فرش دستباف گفت: در 10 سال گذشته، خریداران ایرانی به میزان بیشتری با فرش دستباف آشنا شدند، اما این کافی نیست و هنوز فاصله زیادی تا شناخت کلی از فرش دستباف به نسبت فرش ماشینی وجود دارد. زرینه کفش با بیان اینکه نسبت به 10 سال گذشته، تقریبا فروش داخلی فرش دستباف پنج برابر شده است؛ افزود: البته سلیقه های زیادی وجود دارد که هنوز توسط تولیدکنندگان و بافندگان ما شناخته شده نیستند؛ اما بافندگان ما تولید می کنند و بخشی از این تولید، هدف دار است و به نتیجه خوبی هم می رسد؛ اما بخشی هم فی البداهه است؛ یعنی امکان دارد بعد از مدتی به دلیل اینکه به نتیجه مطلوب خود در بحث مالی نرسیده اند، سرشکسته شوند.

این مدرس فرش با اعلام این مطلب که صادرات فرش دستباف نسبت به سال گذشته مقدار کمی کاهش پیدا کرده است؛ درمورد دلایل این کاهش گفت: اصلی ترین دلیل کاهش صادرات را می توان عدم برگزاری نمایشگاه فرش و تبلیغات دانست. از آنجایی که سیاست گذاری های کلی فرش دستباف نزدیک به یک دهه است که توسط مرکز ملی فرش دستباف تعیین می شود، نباید بار همه این مشکلات را به گردن این مرکز بیندازیم، بلکه دولت باید این مرکز را به سازمان ارتقا می داد، در حالی که این اتفاق نیفتاده است.

زرینه کفش با ابراز تاسف از فعال نبودن معاونت بازرگانی خارجی مرکز ملی فرش ایران از سال گذشته، در این باره افزود: مرکز ملی فرش، نمایشگاهی را در خارج از کشور برگزار نکرده است؛ در صورتی که در سال های گذشته، 10 تا 12 نمایشگاه برگزار می کرد.

وی در رابطه با مزایای برگزاری نمایشگاه فرش در خارج از کشور گفت: با برگزاری نمایشگاه، ما کشورهای مبدا و مقصد خود را شناسایی می کنیم. همچنین با توجه به برداشته شدن تحریم ها، تا حدودی راه صادرات فرش به کشور آمریکا باز شده است و ما باید از این فرصت پیش آمده، بیشترین و بهترین استفاده را کنیم؛ چون بازار آمریکا، بازار اصلی است و بعد از آن ناخودآگاه مسیر برای صادرات به کشورهای اروپایی و دیگر کشورها هموار می شود. البته برای انتخاب فرش های صادراتی، باید مشاوره هایی را به تولیدکنندگان و صادرکنندگان داد تا فرش هایی به کشورهای مقصد فرستاده شود که متقاضی داشته باشند.

زرینه کفش در تشریح مسائل داخلی بافندگان فرش دستباف به وضعیت بیمه آنها اشاره کرد و در این باره گفت: بحث بیمه قالیبافی در یکی دو سال گذشته با مشکل زیادی مواجه شده است. حدودا پنج سال پیش به وضعیت بیمه بافندگان رسیدگی کردند و شرایط بهتر شد؛ اما بعد از آن، سازمان تامین اجتماعی بیمه بافندگان را حذف کرد. درواقع وقتی این سازمان با کمبود بودجه مواجه می شود، اقدام به قطع بیمه بافندگان می کند.

وی ادامه داد: شاید تا مهرماه سال گذشته، سازمان تامین اجتماعی، بیمه نزدیک به 70 تا 80 درصد از بافندگان را قطع کرد. الان با بازرسی هایی که توسط خود اتحادیه صورت می گیرد این موضوع کمتر شده است؛ اما همچنان ادامه دارد. به گفته زرینه کفش؛ از دولت تقاضا داریم بودجه مربوط به بحث بیمه بافندگان را افزایش دهد و در این راستا هم تامین اجتماعی از قانون شکنی اجتناب کند.

وی با بیان اینکه یکی دیگر از معضلاتی که فرش دستباف با آن مواجه است، تیشه به ریشه زدن اتحادیه هایی است که از دل خود بافندگان و تولیدکنندگان شکل گرفته اند؛ در این باره گفت: بعضا دیده می شود که یک اتحادیه زیر نظر اتحادیه ای غیر مرتبط قرار گرفته است و پروانه کسب خود را از آن دریافت می کند. به جای اینکه این اتحادیه ها ساماندهی شوند، شاهدیم که اتحادیه های فعلی هم منحل و در اتحادیه هایی که صد درصد غیر مرتبط هستند، ادغام می شوند. این اتحادیه های غیر مرتبط چطور می توانند به داد بافندگان برسند و مشاوره های لازم را به آنها ارائه دهند. در ادامه نظر دو نفر از تولیدکنندگان فرش دستباف را جویا شده ایم که برای ما از اوضاع کسب و کار این روزهای خود می گویند.

عرضه فرش های اصیل و خاص؛ رمز موفقیت در بازار

وحید کرامتیان، یکی از تولیدکنندگان فرش دستباف با بیان اینکه در حال حاضر همه کسب و کارها در رکود به سر می برند؛ در این باره ادامه داد: در هر حال توجه به این نکته ضروری است که فرش در جایگاه دوازدهم- سیزدهم سبد خانوار ایرانی قرار دارد و جزو نیازهای اصلی تلقی نمی شود تا تقاضای زیادی هم داشته باشد.

کرامتیان ادامه داد: هرچند با همه این تفاسیر، در این بازار گرفتار رکود هستیم، اما افرادی که کارهای اصیل و خاص به بازار عرضه می کنند هنوز بازار خوبی دارند و هیچ گاه طعم بازار بد را نمی چشند.

وی در رابطه با سوددهی بازار فرش متذکر شد: طبیعی است اگر بازار خوبی داشته باشید و قالی خود را بفرشید، صد در صد در سوددهی مناسبی قرار دارید. البته درصد سوددهی با توجه به نوع کار فرق دارد؛ افرادی که فعالیت تجاری می کنند، حاشیه سود پایینی دارند و در مقابل افرادی که کارهای هنری عرضه می کنند، حاشیه سود بالایی به دست می آورند.

این تولیدکننده فرش دستباف در رابطه با هزینه ها و میزان درآمد بازار فرش دستباف گفت: حدودا نسبت به سرمایه گذاری ای که انجام می شود، 40درصد سوددهی دارد؛ البته بدون لحاظ کردن مدت زمان. این عدد مربوط به طول فرآیند کار است و تهیه یک قالی یک تا یک سال و نیم زمان می برد.

کرامتیان در رابطه با نکات قابل توجه برای راه اندازی یک مغازه کوچک فرش فروشی خاطرنشان کرد: تخصص من بیشتر در بحث تولید است تا فروش؛ ولی به تبع بستگی به این موضوع دارد که قصد دارید چه قالی دستبافی را عرضه کنید. اگر قرار است قالی ابریشم عرضه شود، باید مغازه را در نقاط شمال شهر که مردم قدرت خرید بیشتری دارند، دایر کرد. البته افرادی که قالی های رنج وسط را عرضه می کنند، در هر مکانی باشند، باتوجه به تبلیغات یا کارایی خود می توانند در هر مکانی با توجه به کارایی و تبلیغات خود به فعالیت بپردازند.

وی درمورد میزان سرمایه لازم جهت راه اندازی مغازه گفت: نمی توان به طور دقیق اعلام کرد، برای مثال مغازه یا نیروی کار بخشی از سرمایه هستند و مقدار سرمایه ای که می خواهید برای فرش در نظر بگیرید، اگر برای مثال فرش ابریشم باشد، حداقل 700 تا 800 میلیون تومان نیاز است.

چون فرش مانند پارچه فروشی است، باید کارهای متنوعی را عرضه کنید تا هر تقاضایی را پاسخگو باشید. قالی های شش متری تمام ابریشم از 50 تا 80میلیون تومان و قالیچه های ابریشمی هم از 25 تا 35 میلیون تومان به فروش می رسد.

کرامتیان درمورد نحوه خرید فرش برای فروشگاه هم گفت: در رنج فرش های دستباف، اصولا نقدی است؛ مگر اینکه شناختی از مشتری وجود داشته باشد و اعتباری فروخته شود.

60 درصد خرید فرش، نقدی است

همچنین وحید امانی، یکی دیگر از تولیدکنندگان فرش دستباف در مورد وضعیت فعلی بازار فرش گفت: من در بازار تهران مشغول به فعالیت هستم و تعداد فروشندگان فرش شاید بالای 7 تا 8 هزار نفر باشد. اینکه گفته می شود بازار کساد است، با مقایسه میزان فروش نسبت به سال قبل است، نه اینکه اصلا فروش نداشته باشیم.

امانی در رابطه با هزینه ها و درآمدهای فرش دستباف می گوید: به طور میانگین، هزینه های فرش فروشی مثل شیرازه و. . . بسیار بالا است و اینکه گفته می شود اصلا هزینه ای ندارد، درست نیست. سود حاصل از فروش تنها جوابگوی هزینه های جاری است و مبلغ بالایی نیست.

وی با بیان اینکه مغازه فرش فروشی بهتر است در مکانی دایر شود که مشتریان بیشتری را به خود جذب کند، به سایر نکات قابل توجه در راه اندازی یک مغازه کوچک فرش فروشی اشاره کرد و گفت: شخصی که قرار است وارد این حرفه شود، باید کاسب بامهارتی باشد تا بتواند مشتریان خود را در این بازار رقابتی حفظ کند.

امانی در رابطه با سرمایه لازم برای راه اندازی مغازه فرش فروشی گفت: واقعیت این است که اگر کل بودجه کشور را هم به کار بگیریم، باز هم کم است. به گفته این تولید کننده فرش دستباف، در اکثر مواقع، فرش به صورت نقدی خریداری می شود و می توان گفت 60 درصد خرید، نقدی است.