«فرصت امروز» از ظرفیت های سرمایه گذاری استان قم گزارش می دهد / گردشگری؛ برگ برنده استان قم

اگر توانمندی های استان قم شامل حضور سالانه میلیون ها گردشگر مذهبی داخلی و خارجی برای زیارت حرم مطهر و مسجد جمکران، نزدیکی به بازار بزرگ مصرفی چون تهران، قرارگیری در مسیر ۱۷ استان کشور، مرکز خریدوفروش و توزیع دام در کشور، وجود ذخایر معدنی غنی نظیر منگنز، کانولن، سولفات سدیم، سنگ های قیمتی، نمک و...، نزدیکی به فرودگاه بین المللی امام خمینی (ره)، قرار گرفتن در نزدیک ترین شعاع خارج از محدوده ممنوعه سرمایه گذاری تهران، وجود شهرک های صنعتی با امکانات زیربنایی مناسب، وجود منطقه ویژه اقتصادی سلفچگان و اعطای معافیت مالیاتی به واحدهای صنعتی که در شهرک های صنعتی یا در خارج از شعاع ۳۰ کیلومتری مرکز استان واقع شده اند را طبق ماده ۱۳۲ قانون مالیات های مستقیم درنظر داشته باشیم، متوجه می شویم این استان دارای ظرفیت های مهمی برای سرمایه گذاری داخلی و خارجی است.

در بخش صنعت می توان به صنایع غذایی و دارویی، نساجی و پوشاک، کانی غیرفلزی و معدنی، فلزی، برق و الکترونیک، ماشین سازی و تجهیزات، شیمیایی و سلولزی اشاره کرد. اما در بخش کشاورزی نیز تولید انواع فرآورده های گوشتی، تولید ژلاتین از استخوان و سایر آلایش های غیرخوراکی از ضایعات کشتارگاهی، طرح سورتینگ و بسته بندی، احداث سردخانه محصولات کشاورزی، تولید قارچ، تولید محصولات گلخانه ای، احداث کارخانه بسته بندی تخم مرغ، احداث کشتارگاه، صنعتی دام و طیور و... از مهم ترین ظرفیت های سرمایه گذاری این استان محسوب می شود.

با توجه به اهمیت حوزه گردشگری در استان قم، سیدحسن رضوی، رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان قم در گفت وگو با ایسنا با بیان اینکه این استان در حوزه گردشگری و زیارت، هتل سازی و زائرسرا، نیاز به احداث حدود 2 هزار تخت دارد، افزود: خوشبختانه بخشی از این اماکن در حال ساخت هستند. همچنین نخستین هتل پنج ستاره قم وارد نهایی شدن قرارداد عملیاتی خود شده است.

وی مهم ترین معضلات در قالب برنامه ششم و هفتم را بحث های آب، محیط زیست و کشاورزی می داند و ادامه می دهد: در حال حاضر پس از بروز مشکلات فراوانی که برای آب وجود دارد، بحث محیط زیست، ریزگردها و غبارهای محلی این بحث را به گردشگری، جلوگیری از توسعه بیابان زایی و مباحث مرتبط با فرهنگی که قطب حضور مراجع قم است، مرتبط کرده است، بنابراین باید برنامه ریزی های در این زمینه برای آینده نزدیک انجام شوند.

لزوم توجه به حوزه های توسعه

در همین راستا عیسی رضایی، مدیرکل میراث فرهنگی استان قم و مدیرکارگروه میراث فرهنگی و گردشگری این استان نیز در گفت وگو با  «فرصت امروز» جنس اقتصاد استان را جنس گردشگری دانسته و می گوید: در استان قم حدود 10 هزار تخت وجود دارد که باید این تعداد به 30 هزار تخت برسد.

وی با بیان اینکه این استان حدود 20 میلیون نفر زائر و گردشگر داخلی دارد، ادامه می دهد: در سال گذشته استان قم پذیرای حدود 93 هزار گردشگر و زائر خارجی بوده است که حدود ۲۰ هزار نفر از این گردشگران و توریست ها مسیحی و از ۵۷ کشور دنیا بوده اند.

رضایی در همین رابطه اضافه می کند: بیشترین آمار گردشگران خارجی در یک سال گذشته متعلق به کشورهای فرانسه، آلمان و ایتالیا بوده است.

این مقام مسئول با اشاره به کمبودها و ضعیف بودن امکانات گردشگری استان قم می افزاید: در حال حاضر این استان باید با 10 هزار تخت و خانه مسافرهایی که شرایط مناسبی ندارند از مسافران این استان پذیرایی کند. مشکل عمده گردشگران استان، تسهیلات است و این در حالی است که در سند برنامه ششم توسعه، برنامه ای برای این گونه تسهیلات در نظر گرفته نشده است.

گفتنی است براساس برنامه سند چشم انداز 1404 باید 20 میلیون گردشگر ورودی داشته باشیم و این امر با وجود چنین ضعف هایی امکان پذیر نخواهد شد.

در همین راستا بهشتی رئیس کارگروه زیربنایی و عمرانی، استان قم نیز در گفت وگو با پایگاه خبری دنیای سفر، با اشاره به لزوم احداث راه دسترسی به دریاچه نمک اظهار می کند: این دریاچه بین سه استان قم، اصفهان و سمنان قرار دارد. تا امروز شهرستان آران و بیدگل در اصفهان موفق به بهره برداری از این محوطه طبیعی شده است اما متأسفانه قم به دلیل نبود ظرفیت و فضای دسترسی مناسب به این محوطه نمی تواند از آن استفاده کند.

وی دسترسی استفاده از منابع دریاچه، گردشگری و کویرنوردی در نزدیکی کاروانسرای دیرگچین و احداث شهرک صنعتی نمک در این مجموعه را از مهم ترین اقدامات مورد نیاز در این محوطه تاریخی می داند و ادامه می دهد: خوشبختانه در استان بخش گردشگری، هتل و فضاهای تفریحی دارای ظرفیت خوبی دارند، در بلوار پیامبر بین حرم حضرت معصومه  (س) و جمکران با حدود هفت کیلومتر طول بیشترین قالب اقامتی ایجاد شده است. این بلوار به تنهایی ظرفیت احداث هتل هایی با 27هزار تخت را دارد.

او تأکید می کند: در 10 سال گذشته ضریب استفاده از هتل های قم بالای 70 درصد بوده است بنابراین کمبود میزان حضور مسافر در قم به خاطر نبود مکان اقامتی یک ایراد است.

از سوی دیگر کمبود سرمایه در گردش، لزوم تعیین تکلیف هر چه سریع تر تسهیلات تکمیلی را چند برابر کرده است.

رئیس کارگروه زیربنایی و عمرانی استان قم مهم ترین منبع درآمد قم را گردشگری عنوان می کند و می گوید: متأسفانه با این وجود هیچ قانون و ضابطه ای در این زمینه نداریم اما با توجه به هزینه بالا به خصوص در ایجاد هتل و بازگشت سرمایه با مشکلات مواجه هستیم.

او ادامه می دهد: در بافت تاریخی قم با وجود حدود 300 هکتار ظرفیت اقامتی و خانه های تاریخی در اختیار اداره کل میراث فرهنگی استان قم، باید کاری انجام دهیم که مردم و گردشگران به سمت بافت تاریخی کشیده شوند، این کار می تواند به نجات و احیای بافت تاریخی کمک کند.اما در بحث مرمت و کمبود منابع پروسه ها طولانی شده است. در بخش خصوصی بسیار زیاد ورود نمی کنند اما انتظاراتی توسط دولتی ها وجود دارد که این نوع اتفاقات رخ می دهد.

***

نگاهی اجمالی به استان قم

استان قم یکی از ۳۱ استان ایران است که در مرکز این کشور و در جنوب استان تهران، شمال استان اصفهان، شرق استان مرکزی و غرب استان سمنان واقع شده  است. این استان  در قلمروی کویر مرکزی  ایران  واقع  شده  است . ناهمواری های  استان  قم  مشتمل  بر نواحی  کوهستانی ، پایکوهی  و دشتی  است . شهر قم  به  علت  مجاورت  با بیابان  و دوری  از دریا، اقلیمی  خشک  و کم  رطوبت  و بارشی  اندک  و نامناسب  دارد. بیشتر زمین های  این  استان  قابلیت  کشاورزی  ندارند و به  حاشیه  دریاچه  نمک  یا مسیله  معروف اند.

استان قم از نظر وسعت با دربرگرفتن کمتر از یک درصد از مساحت کل کشور، پس از استان البرز کوچک ترین استان ایران محسوب می شود. این استان با مرکزیت کلانشهر قم در سال ۱۳۷۵ خورشیدی براساس مصوبه مجلس ایران به استان مستقل تبدیل شد. اساس اقتصاد قم بر پایه کشاورزی، دامداری و صنعت دستی و ماشینی استوار شده است. کشاورزی در این استان به صورت تلفیقی انجام می شود.

روستاهای بخش کهک و خلجستان و تعدادی از روستاهای بخش مرکزی به دلیل کوهستانی بودن دارای آب و هوای ملایم و بعضاً سرد هستند که در آنها درختان میوه سردسیری از قبیل گردو، فندق، بادام، زردآلو و گیلاس به خوبی رشد کرده و به صورت باغ های کوچکی وجود دارند که محصول خشکبار آنها برای اقتصاد روستاها دارای اهمیت زیادی است. در رابطه با کشاورزی این استان باید گفت عمده تولیدات کشاورزی استان قم، غلات ۶۳درصد، محصولات صنعتی ۱۵درصد، نباتات علوفه ۱۳درصد، و محصولات جالیزی ۶درصد است.

محصول عمده کشاورزی استان هم گندم و جو بوده که به علت وجود آب فراوان رودخانه های قمرود و قره چای در اواخر زمستان و اوایل بهار کشت آنها از اهمیت خاصی برخوردار است. همچنین قم یکی از مناطق مهم کشت پنبه در ایران به شمار می رود و زمین های قدیمی اطراف شهر قم از دیرباز به کشت پنبه اختصاص داشته  است. حدود ۲۰درصد از اراضی کشاورزی استان را باغات تشکیل می دهند. عمده باغ های استان قم در مناطق معتدل و کوهستانی جنوب و غرب استان پراکنده اند.

در همین راستا گفتنی است عمده محصولات تولیدی باغات استان میوه هایی چون زردآلو، فندق، گلابی و گیلاس هستند. همین طور میوه های انار و پسته نیز در باغ های مناطق مرکزی استان پرورش می یابند. پردرآمدترین محصول کشاورزی قم پسته است که ۵۸۰۰ هکتار از اراضی زراعی استان را تشکیل می دهد و سالانه ۲ هزار تن پسته از ۲ هزار هکتار باغ بارآور هفت سال به بالا برداشت می شود و ارزش صادرات آن ۲۰ میلیون دلار در سال است. 

استان قم در سال ۱۳۹۰ دارای ۱۰۴ هزار هکتار زمین کشاورزی بوده که ۱۷ هزار هکتار آن را اراضی باغی تشکیل داده اند. تولید کل محصولات زراعی استان در سال۱۳۹۰، ۳۲۴ هزار تن بوده که ۷۵ هزار تن آن را محصولات باغی تشکیل داده اند.

***

نگاهی به بخش صنعت و گردشگری

استان قم با توجه به قرار گرفتن بین دو قطب صنعتی مهم یعنی تهران و اصفهان و نیز امکاناتی که در سال های اخیر در آن به وجود آمده، به محل فعالیت صنعتکاران در رشته های میانی و معدنی تبدیل شده است. پایه و اساس صنعت قم را صنایع کانی غیرفلزی تشکیل می دهد و تولیدات آنها به اقصی نقاط کشور صادر می شود.

در حال حاضر بیش از هزار واحد تولیدی در قم به تولید گچ، آجر، آهک، سنگ و پودر سنگ مشغول هستند و محصولات آنها علاوه بر تأمین نیازهای استان به سایر نقاط به ویژه تهران نیز صادر می شود. استان قم تنوع معدنی زیادی دارد و در حال حاضر ۱۴ نوع مواد معدنی در استان قابل استخراج هستند. سنگ های ساختمانی، نمک، گچ، گاز طبیعی و نفت مهم ترین معادن استان هستند. از مجموع ۱۰۳ معدن کشف شده در استان قم، تعداد ۷۲ معدن در حال فعالیت هستند.

مرکز بهره برداری ذخایر گازی سراجه قم که در فاصله ۶۰ کیلومتری شرق شهر قم واقع شده  است دارای توان فرآوری ۴،۱ میلیون مترمکعب گاز در روز است و بخش مهمی از گاز مصرفی شهر قم را تأمین می کند. مایعات گازی تولید شده در این واحد بهره برداری به پالایشگاه تهران منتقل می شود. قدمت صنعت در این استان به سال ۱۶۰ هـ.ق بازمی گردد.

از سال ۱۳۲۸ خورشیدی به بعد صنایع دستی و سنتی در استان رواج بیشتری گرفت و کارگاه های مختلف گیوه چینی، آینه سازی، نمدمالی، تولید کفش، مبل سازی، تولید بخاری، آهنگری، حلوایی، صابون سازی، فرش دستباف  (ابریشم)، متقال بافی و سوهان پزی راه اندازی شد. یکی از مهم ترین صنایع دستی که با اسم قم پیوند خورده سوهان قم است. علاوه بر معادن، قالی بافی، منبت کاری، سرامیک، آجرپزی و درودگری نیز از مهم ترین صنایع دستی استان قم محسوب می شوند که در این میان منبت کاری و قالی بافی اهمیت ویژه ای دارند.

قالی های طرح قم از ارزش خاصی برخوردار بوده و در بازارهای داخلی و خارجی طرفداران زیادی دارد. همچنین گفتنی است در سطح استان قم دریاچه نمک و دریاچه حوض سلطان از اهمیت توریستی و علمی زیادی برخوردار هستند. به طور کلی استان قم به دلیل قرار گرفتن در مرکز ایران و همسایگی با دشت کویر از جاذبه های توریستی و بیابانگردی بسیار زیادی برخوردار بوده و پارک ملی کویر که آثار فرهنگی و تاریخی متعددی را در خود جای داده و مجموعه باارزشی از ذخایر گیاهی و جانوری متنوع را دارا است، از جاذبه های مهم طبیعی استان قم به شمار می آید.

در استان قم بیش از 317 مورد تاریخی و مذهبی به ثبت رسیده که به لحاظ جهانگردی مذهبی دارای پتانسیل و جایگاه ویژه ای است. آستانه مقدس حضرت معصومه (س) مهم ترین بنای تاریخی – مذهبی استان قم به شمار می آید که در کنار ده ها اثر تاریخی دیگر همواره پذیرای بازدیدکنندگان بی شمار این استان است.