« فرصت امروز» ظرفیت های اشتغال زایی در حوزه پوشاک را بررسی می کند / ایمان بیاوریم که «تولید» مقدس است

تولید و اشتغال همواره یکی از دغدغه های اصلی دولت های مختلف بوده است. حال برخی از دولت  ها در این عرصه موفق تر بوده و برخی ضعیف تر عمل کرده اند. قطعاً نام گذاری سال 96، با عنوان  «اقتصاد مقاومتی: تولید و اشتغال»، ضرورت توجه به این موضوع را نمایان  تر می سازد.

در همین راستا باید توجه داشت که باورهای فرهنگی نامناسب در حوزه فعالیت های اقتصادی، بهره وری پایین عوامل تولید در کشور، وابستگی به درآمدهای نفتی، ساختار آسیب پذیر بازرگانی خارجی، بانک محوری اقتصاد ایران، عدم ثبات لازم در خط مشی ها و سیاست های کلان اقتصادی، انعطاف پذیری بالای حدود دخالت دولت ها در اقتصاد ایران و عدم پاسخگویی مناسب دولت ها در مورد عملکرد اقتصادی خود از چالش های پیش روی رسیدن به تولید و اشتغال پایدار در کشور است.

  «فرصت امروز» برای بررسی ظرفیت های اشتغال زایی، یکی از اشتغال زاترین صنایع در هر کشوری یعنی صنعت پوشاک،  گفت و گویی را با کارشناسان،  تولیدکنندگان و مسئولان این حوزه داشته تا مهم ترین موانع تولید و اشتغال در این حوزه را بررسی کند. در این میان صحبت های جالب توجهی مطرح شده است؛ اینکه تنها با جلوگیری از ورود تنها 20درصد از پوشاک قاچاق، می توان برای 60هزار نفر ایجاد شغل کرد یا با رفع موانع مهم در این حوزه، رقم 260هزار نفری اشتغال زایی فعلی صنعت پوشاک ایران به بیش از 600هزار نفر افزایش می یابد. گزارش زیر از همه موانع، مشکلات، فرصت ها و ظرفیت های صنعت پوشاک ایران حکایت می کند.

جلوگیری از قاچاق نخستین راه حل ضربتی

سعید قدیری، دبیر اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان نساجی و پوشاک ایران در رابطه با تولید و اشتغال این حوزه به  «فرصت امروز» می گوید: تولید نه تنها در بخش پوشاک بلکه در تمامی حوزه ها با موانعی روبه رو است. بهره های بانکی و بیمه ای و مالیات ها مشکلاتی هستند که نه تنها بخش پوشاک بلکه تمامی بخش ها با آن مواجه هستند و این مشکلات، مشکلاتی نیستند که انتظار داشت یک شبه یا یک ساله حل شوند.

همه می دانند که بهره های بانکی در ایران جزو بالاترین بهرهای بانکی در دنیا محسوب می شود. زمانی که کشورهای همسایه با بهره های بانکی زیر 5درصد به تولید اقدام می کنند، قطعاً تولیدکنندگان ما یارای رقابت با تولیدات آنها را نخواهند داشت. اما اگر بخواهیم چند کار ضربتی و فوری برای تولید و اشتغال بخش پوشاک برای سال 96 انجام دهیم قطعاً یکی از این موارد مقابله با قاچاق بی رویه است.

قدیری در ادامه می افزاید: ضمن احترام به سلایق تمامی مصرف کنندگان ما به هیچ وجه با ورود پوشاک خارجی مخالف نیستیم اما واردات کالا از مبادی قانونی و با پرداخت عوارض گمرکی یکی از خواسته های اصلی ما محسوب می شود. در همین راستا اگر بتوان در سال جاری تنها در حدود 20درصد جلوی واردات پوشاک قاچاق گرفته شود قطعاً صنعت پوشاک کشور با رشد قابل توجهی روبه رو خواهد بود. بحث دیگر برای افزایش تولید و اشتغال در حوزه پوشاک، بحث مالیات بر ارزش افزوده است.اگر بتوان این مالیات را براساس تمهیداتی از مصرف کننده و نه تولیدکننده دریافت کرد،  قطعاً فشار از روی تولیدکنندگان داخلی برداشته شده و آنها راحت تر به کار خود ادامه می دهند.

قدیری با بیان اینکه در حال حاضر بازار روسیه بازار مناسبی پیش روی کشور ما است در رابطه با واردات پوشاک به کشور می افزاید: واردات پوشاک به ایران عمدتا غیرقانونی، بی رویه و به صورت قاچاق است. براساس آمارها حدود 99درصد پوشاک وارداتی به کشور از طریق مبادی غیرقانونی صورت می گیرد که هیچ کدام قواعد و قوانین گمرکی و عوارض یا حقوق دولتی را پرداخت نمی کنند. در حال حاضر واردات بی رویه و غیرقانونی مشکل اصلی و اساسی صنعت پوشاک ایران است، به طوری که روزانه بین 100 تا 200 کانتینر پوشاک قاچاق وارد کشور می شود. وی در پاسخ به اینکه آیا این گونه اقدامات باید از طرف بخش خصوصی یا دولتی صورت گیرد، می گوید: قطعاً جلوگیری از ورود کالاهای قاچاق و مالیات بر ارزش افزوده از دسترس بخش خصوصی خارج است، اما بخش خصوصی می تواند از طریق بالابردن کیفیت و تنوع محصولات به بحث تولید و اشتغال کمک کند.

وی با بیان اینکه حدود 12 تا 14میلیارد دلار آمار مصرفی پوشاک کشور است،  ادامه می دهد:  اگر در نگاه خوشبینانه حدود 50درصد پوشاک از طریق واردات تأمین شود رقم پوشاک وارداتی به حدود 6 میلیارد دلار در سال می رسد که تنها با جلوگیری از ورود یک میلیارد دلار آن حدود 100هزار شغل جدید در صنعت پوشاک کشور ایجاد می شود.

وی با اشاره به اشتغال زا و زودبازده بودن صنعت پوشاک اضافه می کند: این صنعت نیاز به سرمایه گذاری های عظیم و زیرساخت های بزرگ ندارد بلکه با سرمایه های اندک نیز می توان شروع به کار کرد.

بهتر است روی بازارهای صادراتی جدید تمرکز کنیم

بهرام شهریاری یکی از تولیدکنندگان موفق پوشاک ایرانی است که توانسته به کشورهای روسیه، آذربایجان و عراق صادرات داشته باشد. این تولیدکننده با تأسیس یک فروشگاه ائتلافی از برندهای سله بن، بادی اسپینر و تارتن به نام سله ریس در کشور روسیه با برندهای پوشاک سایر کشورها از جمله کشور ترکیه رقابت می کند. موضوع جالب توجه اینجاست که این تولیدکننده ایرانی می تواند با صادرات پوشاک ایرانی به دیگر کشورها با برندهای مطرح ترکیه رقابت کند اما در کشور خودمان شرایط رقابت وجود ندارد تا جایی که برندهای پوشاک ترک در اکثر مگامال های ایرانی گوی سبقت را از تولیدکنندگان ایرانی ربوده اند.

شهریاری در رابطه با نحوه ورود پوشاک قاچاق که از آن با عنوان قاچاق قانونی یاد می کند،  به  «فرصت امروز» می گوید: بحثی که در سال های اخیر همواره در تمام محافل و نشست های هم اندیشی مطرح شده این است که چطور چند برند مطرح ترک می توانند با استفاده از قوانین و نقص قوانین ما در واردات، جنس های خود را به صورت قاچاق قانونی یا ساختاری با کمترین عوارض گمرکی وارد کشور کنند و از طرفی دیگر با کمترین مالیات ممکن این پوشاک را در مجتمع های تجاری جدید به فروش برسانند. با توجه به فضای ایجاد شده برای این برندها و محدودیت هایی که برای تولیدکنندگان ایرانی به وجود آمده طبیعی است که صنعت پوشاک ما قادر به رقابت با رقبای خارجی خود نیست. نتیجه چنین امری نابودی کل صنعت پوشاک کشور است.

وی در ادامه می افزاید: متأسفانه تأسیس مجتمع های تجاری جدید و توسعه برندهای خارجی برای رونق این مجتمع های تجاری فضا را برای تولیدکنندگان داخلی تنگ تر کرده و به مشکلات این صنعت دامن زده است.

این صادرکننده موفق در رابطه با نحوه واردات پوشاک قاچاق به کشور می گوید: معمولاً اجناس قاچاق با ورود به مناطق آزاد تجاری بدون پرداخت هیچ گونه عوارض گمرکی با اجاره انبارها یا تأسیس شرکت هایی در این محدوده، شروع به تغذیه فروشگاه های شهرهای اصلی می کنند. در همین راستا ضعف قوانین ما در پرداخت عوارض گمرکی و مالیات ها در مناطق آزاد تجاری به ورود این پوشاک قاچاق کمک شایانی کرده است.

وی اضافه می کند: علاوه بر قاچاق هایی که صورت می گیرد کم اظهاری ها و بداظهاری هایی که مورد قبول گمرک ایران نیز قرار می گیرد عرصه را برای تولیدکنندگان داخلی محدود کرده است. به طور مثال شلوار جین با تعرفه شلوار پارچه ای وارد می شود یا همان شلوار جین با ارزشی بسیار پایین تر از ارزش واقعی خود در گمرک اظهار می شود. تمام این عوامل دست به دست هم داده است تا تولید و اشتغال این صنعت که به گفته بسیاری از کارشناسان از اشتغال زا ترین صنایع هر کشوری است در معرض تهدید و نابودی قرار گیرد.

وی ادامه می دهد: تولیدکنندگان ایرانی به هیچ وجه با واردات اجناس خارجی مخالف نیستند اما اگر شرایط برابر شود و چنین وارداتی از طریق اخذ عوارض گمرکی و مالیات ها صورت گیرد قطعاً شرایط رقابت برای ما نیز در داخل کشور مهیا می شود.

شهریاری با بیان اینکه سه برند سله بن،  بادی اسپینر و تارتن با مجموع 40 فروشگاه در سطح کشور در 10 سال اخیر از فروش خوبی برخوردار شده است،  ادامه می دهد: در تلاش هستیم تا شعبات جدیدی را هم در داخل کشور و هم در کشورهای همسایه از جمله روسیه تأسیس کنیم.

وی در رابطه با بازیابی بازارهای صادراتی قدیمی  می گوید: به شخصه از نخستین صادرکنندگان پوشاک ایرانی به کشورهایی مثل فنلاند و آلمان بوده ام اما متأسفانه با گسترش تحریم ها ناچار به رها کردن این بازارها شدیم. ورود به بازارهایی که در گذشته داشته ایم به ویژه کشورهای اروپایی دیگر تا حدی غیرممکن به نظر می رسد. به نظر من در شرایط کنونی بهتر است تا تمرکز خود را روی بازارهای صادراتی جدید و به ویژه کشور روسیه متمرکز کنیم.

اشتغال زایی پوشاک بی نظیر است

علیرضا حائری یکی از کارشناسان مطرح حوزه پوشاک با اشاره به اهمیت این صنعت می گوید: پوشاک تنها صنعتی است که به تنهایی دارای مزیت هایی مثل ایجاد ارزش افزوده بالا، قدرت بالای ارزآوری، اشتغال زایی و نیاز به حداقل سرمایه گذاری است. بدون شک صنعت پوشاک در زنجیره تولید صنایع نساجی و پوشاک دارای بالاترین ارزش افزوده ایجاد شده است تا جایی که براساس آمارها ارزش بازار مصرف پوشاک در جهان بالغ بر حدود 1500میلیارد دلار در سال تخمین زده شده است که پیش بینی می شود ارزش این بازار در سال 2025 به بیش از 2هزارمیلیارد دلار نیز برسد.

حائری همچنین در رابطه با اشتغال زایی این صنعت می افزاید: در برنامه راهبردی وزارت صنعت، هزینه ایجاد یک شغل در صنعت نساجی و پوشاک معادل یک چهارم متوسط صنعت و در حدود 900 میلیون ریال برآورد شده است. این در حالی است که هزینه ایجاد یک شغل در صنعت پوشاک حتی پایین تر از متوسط سرمایه گذاری لازم در کل صنعت نساجی و پوشاک است که این مزیت بسیار مهمی برای این صنعت محسوب می شود.

وی با ارائه آمارهایی از وضعیت صنعت پوشاک کشور ادامه می دهد: در حال حاضر طبق اعلام دفتر نساجی وزارت صنعت 1500واحد صنعتی پوشاک با اشتغال زایی 30هزار نفری و 20هزار واحد صنفی در قالب کارگاه های کوچک، با اشتغال زایی 250هزار نفر در این بخش مشغول فعالیت هستند. این واحدها با ظرفیتی معادل 340هزار تن در سال احداث شده و ظرفیت عملی فعلی آنها بالغ بر حدود 300هزار تن انواع پوشاک در سال تخمین زده شده است.

این کارشناس صنعت پوشاک با بیان اینکه ارزش بازار کشور ایران با سرانه مصرف سالانه حدود 147دلار، بالغ بر 11.5میلیارد دلار است ادامه می دهد: حدود 2.5 تا 3میلیارد دلار این ارزش در اختیار رقبای خارجی بوده که از طریق مبادی رسمی و غیر رسمی وارد کشور می شود و مابقی آن نیز توسط تولیدکنندگان داخلی تولید و تأمین می شود.

ذکر این نکته خالی از لطف نیست که بالاترین سرانه مصرف پوشاک در جهان در اختیار مصرف کنندگان استرالیایی با سرانه مصرف 1050 دلار در سال است. پس از این کشور،  کشورهای ژاپن، کانادا، ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا به ترتیب با سرانه مصرف 831، 814، 686 و 663 دلار در رده های بعدی مصرف قرار دارند.

می توان برای 600 هزار نفر شغل ایجاد کرد

مسعود شابختی تولیدکننده برند  «جامه بافت» در رابطه با مهم ترین موانع تولید و اشتغال در حوزه پوشاک به  «فرصت امروز» می گوید: در حال حاضر بزرگ ترین مانع اشتغال در حوزه پوشاک، قاچاق بی رویه و بی ضابطه است که اگر تنها حدود 10 تا 20 درصد در سال 96، جلوی آن گرفته شود قطعاً اشتغال در حوزه پوشاک حدود 25درصد اضافه می شود. طبق آمارهای صنعت و معدن در حال حاضر حدود 260هزار نفر در صنعت پوشاک مشغول هستند که با جلوگیری از ورود 20درصد کالای قاچاق حدود 60هزار نفر در این صنعت صاحب شغل می شوند. علاوه بر این مزایا، اخذ 9درصد مالیات بر ارزش افزوده و هزینه های بیمه توسط دولت به خود دولت هم کمک خواهد کرد.

این تولیدکننده در ادامه می افزاید: قانون مالیات بر ارزش افزوده یکی دیگر از خلاءهای قانونی موجود در صنعت پوشاک است که با تحمیل فشارهایی به تولیدکنندگان به تعطیلی اکثر واحدهای تولیدی منجر شده است. در نتیجه فشارهایی که به تولیدکنندگان وارد می شود به ضرر تولید و اشتغال این حوزه محسوب می شود.

شابختی با بیان اینکه ایجاد یک فضای نامتوازن در کشور مانع از توسعه و گسترش واحدهای تولیدی می شود ادامه می دهد: زمانی که کالای قاچاق با پرداخت نکردن عوارض گمرکی،  حق بیمه و مالیات ها به لحاظ قیمت، گوی رقابت را از تولیدکنندگان داخلی می رباید دیگر نمی توان به تولید و اشتغال این حوزه امیدوار بود.

شابختی با بیان اینکه به راحتی می توان برای 600 هزار نفر در این صنعت شغل ایجاد کرد، می گوید: اگر شرایط برای کار مهیا باشد و دولت در این راستا به کمک تولیدکننده بشتابد می توان در عرض دو ماه از سرمایه گذاری به اشتغال رسیدو برای این مهم برای هر نفر حدود 27میلیون تومان سرمایه گذاری لازم است.

ارتباط با نویسنده: Leilashirzad69@gmail.com