5 ابهام و 5 پاسخ به قراردادهای ایران با بویینگ و ایرباس / هواپیماهایی که رنگ آسمان ایران را آبی می کنند

روزهای سخت فشارهای اقتصادی به پایان رسیده و به نظر می رسد راه توسعه صنعت حمل و نقل کشور بیش از هر زمان دیگری باز شده است، این افق روشن در حالی به دست آمده که دو سال قبل حتی امکان بررسی بسیاری از گزینه های فعلی پیش روی صنعت هوایی کشور نیز ممکن نبود.

اگر در سال های ابتدایی دهه 90 صفی طولانی از سرمایه گذاران داخلی و خارجی تشکیل شده بود که قصد داشتند در کوتاه ترین زمان ممکن عطای ماندن در صنعت هوایی ایران را به لقایش ببخشند، حالا سازمان هواپیمایی ایران با تعداد بالایی از درخواست های جدید رو به رواست که برای بازگشت به آسمان ایران لحظه شماری می کنند.

این تغییر فضا که زیر سایه اجرایی شدن برجام عملیاتی شده، در دو محور عمده اجرایی شده است. از یک سو وزارت راه و شهرسازی تلاش کرده با نوسازی ناوگان هوایی و خرید هواپیماهای جدید شرایط را برای رقابت میان ایرلاین های ایران و حریفان خارجی شان به وجود آورد و از سوی دیگر با بهبود ساختارها از طریق آزادسازی نرخ بلیت و به روز سازی تجهیزات راه را برای افزایش سودآوری صنعت باز کند.

با وجود آنکه قرارداد خرید 180 فروند هواپیما از ایرباس و بویینگ برای ایران تنها 18 میلیارد دلار آب خورده که از این رقم نیز برای پیش پرداخت تنها یک میلیارد دلار ارائه می شود، اما هنوز برخی از ابهامات و مسائل باعث ایجاد خدشه در اصل قراردادها می شود.

روز گذشته نامه ای از سوی یک شبکه از تحلیلگران اقتصادی منتشر شد که پنج سوال در مسیر اجرای قرارداد خرید هواپیماهای جدید به وجود آورده و به بخش های مختلف این قرارداد با پرداختن به این سوال ها نگاه کرده است.

خرید هواپیما به  عنوان اولویت حوزه حمل و نقل کشور، جزییات تامین مالی هواپیماهای خریداری شده، تدابیر اندیشیده شده برای پوشش ریسک های احتمالی ناشی از بازگشت تحریم ها، بررسی شرایط تمامی فروشندگان هواپیما و میزان داخلی سازی دانش فنی و بهره گیری از نیروی کار ایرانی پنج سوالی است که در این زمینه مطرح شده و مورد بررسی قرار گرفته است.

نگاهی به پاسخ های ارائه شده از سوی مقامات وزارت راه و شهرسازی درباره چگونگی عقد این قراردادها به خوبی نشان می دهد  ایران ایر و مقامات مذاکره کننده ایران در طول مذاکرات خود به طور جدی تمام این موارد را مورد بررسی قرار داده اند.

تخفیف قابل توجه و قیمت تمام شده  ای که 50 درصد قیمت در نظر گرفته شده در کاتالوگ های ایرباس و بویینگ است، شفاف کردن نحوه تامین مالی پیش قراردادها و ارائه جزییات مصوبه صندوق توسعه ملی در این زمینه، تاکید بر حفظ قراردادهای بسته شده و هواپیماهای اضافه شده به ناوگان در صورت بازگشت تحریم ها، مذاکره همزمان با تمام شرکت های هواپیما ساز مطرح جهان و تاکید بر وارد کردن فناوری های لازم و لحاظ کردن شرکت های داخلی در تامین قطعات و تجهیزات مدنظر بخشی از پاسخ هایی است که در این زمینه ارائه شده و به نظر می رسد ابهامی باقی نگذاشته است.

ورود هواپیما، مقدمه توسعه صنعت

یک کارشناس صنعت هوانوردی معتقد است اینکه صرفا ورود هواپیماهای جدید از یک بعد مورد بررسی قرار گیرد با واقعیت های صنعت فاصله داشته و باید قراردادهای خرید را از چند بعد مورد بررسی قرار داد.

علی رضا بحیرایــی در گفت وگو با «فرصت امروز» تصریح کرد: در طول سال های گذشته ایران و ایرلاین های ایران زیان قابل توجهی متحمل شده اند تنها به این دلیل که ناوگان ایران از آنچه در دیگر کشورها فعال است، عقب افتاده و امکان رقابت با آنها را از دست داده است. وقتی میانگین سنی فعالیت هواپیماهای ایرلاین های منطقه به کمتر از پنج سال رسیده و در ایران این سن در مرز 20 سال قرار دارد، قطعا باید تغییری در فرآیند کار به وجود آورد.

به گفته وی در کنار اولویت خرید هواپیماهای جدید، آنچه اهمیت بالایی دارد از بین رفتن واسطه ها و امکان پذیر شدن خرید هواپیماهای جدید به طور مستقیم از شرکت های سازنده است. اگر در سال های پیش ایرلاین های ایرانی مجبور بودند هواپیماهایی با عمر طولانی را از طریق واسطه و با قیمت هایی بالا خریداری کنند، حالا امکان آن وجود دارد که از طریق شرکت های سازنده، قیمت های مشخصی ارائه شود و قراردادها با شفافیت بسته شوند.

بحیرایی افزود: با ورود هواپیماهای جدید مسائل جانبی کار نیز تقویت خواهد شد. اشتغال زایی و بالا بردن ضریب کار میان نیروهای متخصص، استفاده از توان خلبانانی که در طول این سال ها بیکار مانده اند و توسعه دیگر حوزه های اقتصادی تنها بخشی از اتفاقات مثبتی است که در این حوزه به وجود می آید.

محمد بشارتی، کارشناس صنعت حمل و نقل نیز در گفت وگو با «فرصت امروز» ورود هواپیماهای جدید به صنعت حمل و نقل هوایی ایران را حاوی پیام مشخص از بین رفتن تحریم ها دانست و گفت: در طول سال های گذشته بسیاری از بخش های فعال در این صنعت با مشکلات جدی مواجه شده بودند، اما حالا که هواپیماهای جدید رسیده می توان انتظار داشت امکان جذب سرمایه گذاران جدید و توسعه بخش فراهم شود.

به گفته وی ورود هواپیما به معنی توسعه فعالیت  فرودگاه ها، افزایش جذب گردشگران، سودآوری سرمایه گذاری و استفاده از نیروهای متخصص است و این امر تنها مقدمه ای برای ورود به بازارهای جهانی است. ایران بازاری قابل توجه دارد که رقابت میان تمام فعالان جهانی را تشدید می کند و ما می توانیم از این فرصت نهایت استفاده را ببریم.

بـا وجـود تمـــام سنگ اندازی های صورت گرفته، صرف ورود هواپیماهای جدید به ایران افق روشنی را پدید آورده که می تواند راه را برای بسیاری از تحولات بعدی باز کند. شاید امکان مطرح کردن سوالات و ابهامات در این قرارداد مانند بسیاری از دیگر توافقات اقتصادی وجود داشته باشد، اما صرف این سنت شکنی 40 ساله و عقد قراردادهای بزرگ در صنعت هوایی بستری جدید به وجود آورده که شاید برای نمایان شدن تمام تاثیرات آن به چند ماه زمان نیاز باشد.

ارتباط با نویسنده: j.hashemi1992@gmail.com