صنعت و بازار خودرو ایران در سال گذشته دوران پرفراز و نشیبی را پشت سر گذاشت و حالا این سئوال و چالش جدی برای بسیاری از خریداران مطرح است که صنعت و بازار خودرو در سال جدید چه سمت وسویی خواهد داشت؟
به گزارش فرصت امروز به نقل از پرشین خودرو، بازار خودرو، طی سال ۱۴۰۲ با افت وخیزهای زیادی روبه رو بود واگر چه انتظار می رفت با رکود بازار خودرو، پایان سال پررونقی را شاهد باشیم اما میزان معاملات در روزهای پایانی سال نشان از کسادی بازار و بلاتکلیفی خریداران خودرو داشت.
در سالی که گذشت اگر چه قیمت کارخانه ای خودروها درگیر سیاست های دستوری بود و تنها به طور رسمی یک بار بالا رفت، با این حال منحنی قیمت در بازار پس از یک دوره نسبتا طولانی ثبات نسبی، روندی رو به رشد را در هفته های پایانی سال آغاز کرد؛ رشد قیمتی که بیش از همه متاثر از بازار ارز بود و همچنان با آغاز سال ۱۴۰۳ و التهابات ارزی در حال پیشروی است.
تاثیر نرخ ارز و انتظارت تورمی در بازار خودرو ۱۴۰۳
در هر حال صنعت و بازار خودروی ایران سال نسبتا پرچالشی را پشت سر گذاشت و با وجود اینکه آغاز سال با رشد قیمت رسمی خودروها همراه بود اما پایان بندی آن با صعود قیمت ها در بازار آزاد همراه شد. با این حال دغدغه خیلی ها که برنامه خرید و فروش خودرو در سال جاری را دارند، سرنوشت قیمت در ۱۴۰۳ است. اینکه آیا سیاست گذار مجوز افزایش قیمت کارخانه ای خودروها را در سال جدید صادر می کند؟ آیا منحنی قیمت به روند صعودی اش ادامه می دهد؟ تکلیف واردات خودرو و همچنین مجوز کارکرده های خارجی چیست؟ این پرسش ها احتمالا ذهن خیلی ها را به خود مشغول کرده است.
در پاسخ به سرنوشت قیمت خودرو در سال جاری ذکر این نکته ضروری است که این جریان بدون شک ارتباط مستقیمی با صعود انتظارات تورمی و رشد قیمت ارز دارد. در واقع درکنار شرایط تحریمی، «نرخ ارز و انتظارات تورمی» بیش از هر مساله دیگری در رشد قیمت خودرو در بازار آزاد خودرو اثرگذار بوده است چرا که هرگاه این دو فاکتور صعودی شده اند، منحنی قیمت خودرو نیز بالا رفته و با کوتاه آمدن آن دو، خودرو هم سر به زیر شده است. در مواقعی هم که انتظارات تورمی و قیمت ارز فروکش کرده، قیمت خودرو وارد روند نزولی شده است.
البته در این میان عوامل دیگری مانند عرضه خودرو و برنامه های سیاست گذار برای واردات خودرو نیز بر افت و خیز قیمتی اثرگذار بوده است اما از نگاه بسیاری از کارشناسان تاثیر آنها به اندازه انتظارات تورمی و قیمت ارز نبوده است.
نقش تولید و عرضه خودروسازان بر بازار
از منظر دیگر جریان معکوس و افت «انتظارات» و کاهش قیمت ارز است که می تواند منحنی قیمت در بازار خودرو را در سال جاری به سمت نزول ببرد هر چند شرایط تولید و عرضه بر سرعت کاهش قیمت خودرو در بازار آزاد تاثیر گذار است از این جهت برای پیش بینی قیمت بازار خودرو در سال جدید بیش از همه باید به عوامل محرکی از جمله انتظارات تورمی و قیمت ارز توجه کرد؛ هرچند نمی توان نقش تولید و عرضه را نیز نادیده گرفت.
بنابراین در سال ۱۴۰۳ با توجه به انتظارات تورمی و قیمت ارز که معمولا تحت تاثیر عوامل مختلف سیاسی، اقتصادی و حتی اجتماعی تغییر می کند، شاهد افت وخیز قیمت ها در انواع بازارهای سرمایه ای به خصوص بازار خودرو خواهیم بود. به عنوان مثال، نتیجه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا ۲۰۲۴ آمریکا، می تواند انتظارات تورمی و قیمت ارز را تحریک کند؛ اتفاقی که قطعا انتظارات تورمی و قیمت ارز را در ایران صعودی خواهد کرد، بنابراین رشد قیمت خودرو در بازار نیز کاملا محتمل است.
اصلاح قیمت کارخانه ای خودروها در سال جاری
اما پرسش دیگری که مطرح است تغییر قیمت کارخانه ای خودرو در سال جاری است که با توجه به حجم بالای زیان خودروسازان و وعده سیاست گذار این مساله نیز قطعی است زیرا ماه ها از آخرین اصلاح رسمی قیمت می گذرد و اختلاف بین هزینه تولید و قیمت فعلی فروش خودروها بسیار بالا رفته و کار را برای خودروسازان سخت کرده است.
از نگاه کارشناسان و همچنین با توجه به حجم زیان خودروسازان، فریز قیمت یکی از دلایل اصلی به ثمر ننشستن برنامه تولید امسال خودروسازان و همچنین کاهش سرعت رشد تیراژ آنها بود. بنابراین سیاستگذار اگر به دنبال افزایش تولید و عرضه خودرو در سال جاری است، افزایش قیمت کارخانه ای خودروها به نظر اجتناب ناپذیر می آید. در واقع اگر چه برنامه برخی خودروسازان کاهش هزینه تولید در سال جاری است با این و جود خودروسازان همچنان معتقدند که قیمت فروش محصولاتشان از هزینه تولید بسیار عقب است؛ بنابراین با در نظر گرفتن روند فزاینده تورم در سال ۱۴۰۳ و شرایط سخت تولید، موافقت با افزایش رسمی قیمت کارخانه ای خودرو محتمل خواهد بود.
چشم انداز واردات نو و کارکرده ها بر جریان بازار
البته تولید و عرضه خودروهای داخلی تنها عامل اثرگذار در بازار خودرو ۱۴۰۳ نیست و بدون شک موضوع واردات خودرو که دو سال از آزادسازی آن می گذرد نیز در این جریان تاثیرگذار خواهد بود البته سال گذشته ورود خودرو به کشور جریان خوبی نداشت و بسیاری از وعده ها چه در خصوص واردات نو و حتی کارکرده ها عملی نشد از همین رو پرسش خیلی ها به خصوص هزاران ثبت نام کننده خودروهای خارجی این است که روند واردات در سال جاری چگونه خواهد بود؟ و اینکه کارکرده های خارجی بالاخره مجوز کار در ایران می گیرند یا خیر؟
اما در پاسخ به این سوال، کارشناسان معتقدند که تغییر و سرعت گرفتن واردات خودرو در گرو مسائل مختلفی مانند اختصاص ارز لازم و کافی و هماهنگی بیشتر دستگاه های ذی ربط و قانع کردن مخالفان پنهان واردات است جریانی که تا به امروز چنین شرایطی را رقم زده و نتیجه اش نیز واردات قطره چکانی و وعده های بی نتیجه برای مجوز کارکرده های خارجی است به مین دلیل هم کارشناسان و فعالان این عرصه چشم انداز مثبتی درباره واردات خودرو در ۱۴۰۳ ارائه نمی دهند.