تحلیل تکنیکال یکی از روش های متداول برای شناسایی فرصت های معاملاتی در روند قیمتی و الگوهای مشاهده شده در نمودارها است. طبق باور تکنیکالیست ها، حرکات قیمتی و روند تغییرات آن در گذشته، می تواند شاخص ارزشمندی برای معاملات یک دارایی در آینده باشد.

یکی از مباحث مهمی که به واسطه آموزش تحلیل تکنیکال در ادبیات بازارهای مالی مطرح شد و با گذر زمان مورد توجه فعالین این بازارها قرار گرفت، بحث محدوده های حمایت (Support) و مقاومت (Resistance) قیمتی یک دارایی است.

این رویکرد بر این باور استوار است که براساس ارزش یک دارایی و رفتاری که معامله گران نسبت به قیمت آن دارایی در گذشته داشته اند، محدوده هایی در نمودار وجود دارد که با رسیدن قیمت به آن ها، جهت و فشار تقاضا برای خرید یا فروش آن دارایی تغییر می کند؛ زیرا طبق عملکرد گذشته، بخش قابل توجهی از معامله گران در بازار بر این باور خواهند بود که آن دارایی در آن محدوده با ارزش یا بیش ارزش شمرده خواهد شد. از این رو این هماهنگی در رفتار جمعی معامله گران، در این محدوده قیمتی می تواند عاملی برای افزایش فشار فروش یا خرید در آن بازار مالی باشد.

حمایت در تحلیل تکنیکال

یکی از محدوده های مهمی که همواره مورد توجه معامله گران قرار دارد، محدوده حمایت یک دارایی در نمودار قیمت آن است. در این محدوده که بر مبنای رفتار معامله گران در گذشته شکل گرفته، روند کاهش قیمت آن دارایی، متوقف شده و به دلایلی مانند باور به ارزندگی در آن محدوده، مورد توجه فعالین بازار قرار می گیرد. اگر رسیدن به محدودیت حمایت با فشار تقاضا همراه شود، سبب افزایش قیمت دارایی و تغییر جهت قیمتی آن خواهد شد. از این رو محدوده های حمایتی یک دارایی در چارت قیمت، همواره یکی از نقاطی است که می تواند فرصت های معاملاتی را برای فعالین بازارهای مالی فراهم کند.

مقاومت در تحلیل تکنیکال

معمولا معامله گران بعد از همراهی با یک روند صعودی، به دنبال شناسایی محدوده هایی هستند که بیشترین احتمال غلبه عرضه بر تقاضا و کاهش قیمت وجود دارد. یکی از این محدوده های مهم، محدوده های قیمتی در گذشته است که به دفعات با افزایش و فشار عرضه همراه بوده است. در تحلیل تکنیکال از این محدوده ها با عنوان مقاومت قیمت یک دارایی یاد می شود؛ زیرا به عنوان یک سد قیمتی مقاوم برای روند صعودی عمل کرده و از پیشروی بیشتر آن جلوگیری می کند. این محدوده ها نیز می تواند از جمله نقاطی از بازار باشد که حجم معاملات افزایش چشمگیری می یابد و بر تصمیم گیری در مورد پوزیشن های باز معامله‎ گران اثر می گذارد.

انواع خطوط حمایت و مقاومت در تحلیل تکنیکال

معامله گران بازارهای مالی براساس اینکه از چه ابزارهایی استفاده می کنند، چه رویکرد و تصمیماتی را در معاملات خود اتخاذ می کنند یا چه تایم فریم معاملاتی دارند، ممکن است محدوده های حمایت یا مقاومت متفاوتی را در بازار شناسایی کنند. متداول ترین روش های شناسایی این محدوده ها عبارت اند از:

●       حمایت و مقاومت استاتیک:

این خطوط که معمولا در نمودار قیمت به صورت خطوط افقی در زمان ترسیم می شوند، یک محدوده قیمتی ثابت را به عنوان حمایت یا مقاومت در نظر می گیرند. شکل زیر نمونه ای از ترسیم حمایت و مقاومت استاتیک با استفاده از این روش است.

●       حمایت و مقاومت داینامیک:

این گروه شامل روش هایی برای شناسایی حمایت و مقاومت می شود که در آن ها براساس رویکردی مشخص، قیمت مورد نظر که نشانگر محدوده حمایت و مقاومت است، در طول زمان تغییر می کند و ثابت نیست. تکنیکالیست ها و معامله گران از ابزارهای متفاوتی برای شناسایی حمایت و مقاومت به روش داینامیک بهره می برند که تعدادی از این روش های مرسوم عبارت اند از: خط روند صعودی یا نزولی، میانگین های متحرک، فیبوناچی و…

شکل زیر نمونه ای از ترسیم حمایت و مقاومت داینامیک با استفاده از خط روند صعودی است.

نحوه تشخیص اعتبار حمایت و مقاومت

به طور کلی زمانی محدوده‌ی قیمتی برای یک دارایی به عنوان محدوده‌ی حمایتی یا مقاومتی معتبر در نظر گرفته می شود که قیمت دارایی در گذشته حداقل دو بار آن محدوده را تجربه کرده و اتفاقی مشابه افتاده باشد و از طرفی هر چه تعداد دفعات این تجربه قیمتی و اتفاق مشابه بیشتر باشد، آن محدوده اعتبار بیشتری می یابد.

یکی دیگر از شاخص هایی که به این محدوده ها اعتبار می بخشد، تایم فریم معاملاتی است که این محدوده ها در آن شناسایی شده است. معمولا محدوده هایی که در تایم فریم های بالاتر مانند تایم فریم روزانه، هفتگی یا ماهانه شناسایی می شوند، از اعتبار بالاتری نسبت به تایم فریم های دقیقه ای برخوردارند و شکست آن محدوده ها به دلیل توجه بخش بزرگ تری از معامله گران بازار، با دشواری بیشتری صورت می گیرد.

نحوه رسم خطوط حمایت و مقاومت

خطوط حمایت و مقاومت عبارتی است که از طریق ادبیات مرسوم در بازار سرمایه ایران جا افتاده است، اما مسئله ای که وجود دارد این است که نمی توان یک قیمت را به عنوان حمایت یا مقاومت در نظر گرفت و خطی را برای آن ترسیم کرد! زیرا بازارها پویا هستند و در طول زمان تغییر می کنند؛ از این رو نمی توان قیمت مشخصی را به عنوان خط حمایت یا مقاومت در نظر گرفت و بهتر است محدوده ای را به این منظور اختصاص داد و براساس یک سیستم معاملاتی مشخص، در آن محدوده تصمیم گرفت. برای رسم و مشخص کردن محدوده حمایت و مقاومت، ابتدا باید روش مورد نظر و تایم فریم مناسب معاملاتی مشخص شود.

برای مثال در رسم محدوده حمایتی استاتیک در بازار اوراق بهادار تهران، یک دارایی یا سهام را انتخاب کرده و سپس با استفاده از نمودارهای تحلیل قیمت می توان در تایم فریم روزانه نسبت به ترسیم محدوده‌ی حمایتی برای یک سهام مشخص اقدام کرد. بالتبع هر چه محدوده ای که انتخاب می شود در گذشته بیشتر مورد آزمایش قرار گرفته و کمتر از دست رفته باشد، اعتبار بیشتری دارد.

تصویر زیر مربوط به نماد خودرو در تایم فریم روزانه است. همان طور که در تصویر مشخص شده است، این نماد در محدوده 3900 تا 4200 ریالی دارای مقاومت قیمتی قابل توجه بوده است که در تاریخ های 10 تا 22 آذر 1399 تجربه کرده و قیمت کاهش قابل توجهی یافته است. سپس در تاریخ های منتهی به 1 تا 18 اردیبهشت 1402 به این محدوده مقاومتی رسیده و با واکنش به این قیمت، یک روند نزولی را تجربه کرده است. همچنین در این تاریخ ها می توان روند تغییرات حجم معاملات را نیز مشاهده کرد که با نزدیک شدن به محدوده های مقاومتی، حجم معاملات افزایش قابل توجهی داشته است و می تواند تاییدی بر تغییرات روند تغییرات باشد.

در این تصویر تعداد دیگری از حمایت و مقاومت های این نماد مشخص شده است.

براساس سیستم معاملاتی و عمق بازار، می توان تایم فریم متفاوتی را برای به دست آوردن محدوده حمایت یا مقاومتی، انتخاب کرد.

تبدیل محدوده‌ی حمایت به مقاومت و بالعکس

محدوده های حمایت یا مقاومت یک دارایی در چرخه های متفاوتی از بازار مالی، دچار شکست می شوند؛ یعنی آن حمایت یا مقاومت از دست می رود و بازار براساس رویه گذشته در آن محدوده عمل نمی کند! که در صورت تایید بر مبنای فاکتورهای دیگری مانند افزایش یا کاهش تقاضا، می تواند نشانگر تغییر روند قیمت آن دارایی باشد. برای مثال در یک محدوده مقاومتی که در آن همواره افزایش عرضه رخ داده، به دلایل متفاوتی مانند ارزندگی دارایی در آن مقطع زمانی، با افزایش تقاضا روبه رو می شود و به این ترتیب محدوده مقاومتی شکسته می شود.

اگر در آینده دوباره قیمت آن داریی به این محدوده بازگردد، این محدوده مقاومتی شکسته شده می تواند به عنوان یک حمایت عمل کرده و از ریزش بیشتر قیمت جلوگیری کند. به این ترتیب مقاومت از دست رفته به حمایت تبدیل می شود و بالعکس آن هم قابل وقوع است.

تصویر زیر نمودار قیمت نماد خودرو در تایم فریم یک ساعته است. همان طور که در این چارت مشاهده می کنید، پس از ناکامی چهار باره روند قیمتی در شکست محدوده قیمتی 3200 تا 3300 ریالی، تقریبا بعد از 21 روز، سرانجام این محدوده مقاومتی شکسته شده است و قیمت تا 3545 ریال افزایش یافته است. سپس در این محدوده، قیمت مجددا تا سقف قیمتی قبل کاهش یافته است. اکنون سقف قیمتی به یک محدوده‌ی حمایت قیمتی تبدیل شده و پس از برخورد نمودار به آن، مجددا قیمت ها افزایش یافته و روند صعودی ادامه می یابد.

نحوه معامله در محدوده حمایت و مقاومت

معامله در محدوده های حمایت و مقاومت، به تنهایی و فقط براساس این روش تکنیکال، به هیچ وجه توصیه نمی شود! بهتر است ضمن در نظر گرفتن سیستم معاملاتی مورد استفاده و مدیریت ریسک، نسبت به محدوده های حمایت و مقاومت واکنش نشان داده شود. برای مثال یک فرد ریسک گریز با قرار گرفتن در روند صعودی بازار، در زمان رسیدن به محدوده مقاومتی، اقدام به نقد کردن تمام یا بخشی از سبد دارایی خود می کند تا بازار وضعیت خود را نسبت به شکستن مقاومت یا درگیر شدن با آن مشخص نماید.

همچنین ممکن است یک معامله گر ریسک پذیر با مشاهده شواهد دیگری در سیستم معاملاتی خود، در بازار بماند تا مقاومت نام برده شکسته شود و روند ادامه یابد.

محدودیت های استفاده از حمایت و مقاومت

استفاده از محدوده حمایت و مقاومت از این رو که برگرفته از روش تحلیل تکنیکال است، برخی از معایب استفاده از این روش را نیز به همراه دارد که توجه به این محدودیت ها برای معامله گران می تواند حائز اهمیت باشد.

یکی از مهمترین محدودیت تحلیل تکنیکال گذشته نگر بودن آن است. برای مثال: حمایت و مقاومت شناسایی شده در بازار، بر اساس واکنش روندهای قیمتی در گذشته استوار است که لزوما دلیل قطعی برای ایجاد همان واکنش در زمان حال نیست. برای همین لازم است استفاده کنندگان از این تکنیک محدودیت هایش را نیز در نظر بگیرند.

جمع بندی

در این مطلب به صورت کلی به توضیح در مورد محدوده های حمایت و مقاومت در بازارهای مالی پرداختیم و بیان کردیم که این رویکرد برگرفته از آموزش تحلیل تکنیکال است که به صورت گذشته نگر به روند تغییرات قیمتی یک دارایی می نگرد و آن را تحلیل می کند. همان طور که گفته شد محدوده های حمایت و مقاومتی می تواند از نقاط مهم تغییر روند قیمتی هر دارایی باشد. از این جهت می توانند در تصمیم گیری معامله گران در بازارهای مالی اثر گذاری قابل توجهی داشته باشند.