جلوگیری از احتکار دانش سازمانی با مدیریت دانش

جریانات عظیم اقتصادی به واسطه دانش در تمام دنیا در جریان است. اگر سازمانی با این جریان همراه نشود خسارت جبران ناپذیری متحمل می شود. هر کسب و کاری که دانش بیشتری داشته باشد اقتصاد بهتری نیز خواهد داشت. در اقتصاد یادگیری دانش همواره در حال تغییر است و بسیار مهم است تمامی کارکنان در سازمان هر آنچه یاد گرفته اند و دیگران می دانند را با یگدیگر به اشتراک می گذارند تا از رشد خود اطمینان داشته اند و با انتقال دانش خود با دیگران اطمینان خواهند داشت که دانشی به روزی در اختیار دارند. مدیریت اصولی دانش در سازمان به کمک نرم افزار مدیریت دانش این اطمینان را به مدیران می دهد که دانش به شکل صحیح اشتراک گذاشته می شود و کارکنان همواره از جدید ترین دانش بهره مند خواهند بود.

چه کسی احتکار کننده دانش است؟

بر اساس تحقیقات انجام شده، در بیانی ساده، انباشت و مخفی کردن عمدی دانشی که فرد دیگری به آن احتیاج دارد را احتکار دانش می گویند. دانش مخفی شده میتواند در آینده به اشتراک گذاشته شود یا مخفی بماند. فردی که دانشی که در اختیار دارد را با انگیزه های مختلف مخفی میکند، احتکار کننده دانش شناخته می شود.

چرا کارکنان دانش سازمانی خود را احتکار می کنند؟

Elif Bilginoğlu در مقاله خود که به طور ویژه به احتکار دانش پرداخته است، هشدار می دهد که، احتکار دانش یک عمل بی اهمیت نیست، بلکه بسیار مهم و مخرب است. تمایل طبیعی کارکنان در هر سطحی تقریباً در هر سازمانی، احتکار دانش است، به ویژه دانشی که ارزشمند تلقی می شود. افراد برای این کار دلایل و انگیزهایی دارند که منفعت شخصی نسبت و منافع سازمان در الویت است. طبق تحقیقات دانشگاه مک کستر کانادا عمدتا کارکنان یکی از دلایل زیر را برای احتکار دانش دارند:

• عدم اعتماد به یکدیگر در سازمان یکی از مهم ترین دلایل احتکار دانش توسط کارکنان است. باید توجه داشت که وجود این انگیزه هشداری است برای وجود فرهنگ سازمانی نامناسب که باعث عدم اعتماد در سطح سازمان شده است.
• انگیزه مالی از جمله انگیزه های بسیار شایع است. کارکنانی که دانشی دارند و آن را احتکار میکنند، می خواهند که ماموریت و پروژه های مهم به آنها داده شود. همچنین با انحصار دانشی خاص توقعات آنها از سازمان بالا می رود. اینگونه میخواهند در قبال ارائه دانش، حقوق و مزایای بیشتری دزیافت کنند.
• یکی از دلایل کلیدی برای احتکار دانش، فرهنگ محیط کار "دانش قدرت است" است. در سازمانهایی که محیط کاری داخلی آنها رقابتی است، ممکن است فرد با فاش کردن دانش، اسرار مزیتی خود را از دست بدهد و خود را در سازمان آسیب پذیر فرض کند. فرهنگ و ذهنیت برد و باخت کارکنان را به سمت احتکار بیشتر سوق می دهد. البته رقابت تنها بین کارکنان باعث احتکار نمی شود بلکه رقابت بین بخش های سازمان نیز باعث احتکار دانش سازمانی می شود.
• استفاده کارکنان از دانش به عنوان یک اهرم در سازمان به آنها احساس غیر قابل جایگزینی می دهد. کارکنان قدیمی، کارمندان جوان را برای خود یک خطر می بینند. کارکنان می ترسند با انتقال دانش خود به دیگران جایگاه شغلی خود را به خطر بیندازند، پس ترجیح می دهند که با احتکار دانش از هویت و اعتبار خود محافظت کنند. همچنین کارمندان قدیمی تری تجربیات چند ساله خود را احتکار می کنند با این دید که بعد از بازنشستگی با حقوق بیشتر به عنوان مشاور سازمان یا مربی نیرو های مجدد به کار گرفته شوند.
• گاها نداشتن اعتماد به نفس در کارکنان و ترس از پاسخ دادن، آنها را ناخواسته به احتکار دانش باز میدارد. ترس دریافت بازخورد منفی از سرپرست یا همکاران، یا ترس پاسخ اشتباه می تواند موجب این شود که فرد در تمامی موقعیت ها، اینگونه خود را ابراز کند که دانشی ندارد و چیزی نمی داند.
• عدم وجود بسترهای مناسب برای به اشتراک گذاری مؤثر دانش نیز می تواند به احتکار دانش کمک کند. در غیاب یک ابتکار مدیریت دانش سازماندهی شده، دانش ارزشمند سازمان هدر می رود.

در بین موارد بیان شده، ترس، اهرم و رقابت اصلی ترین انگیزه ها به شمار می آیند. البته فرد می تواند همزمان چندین انگیزه داشته باشد.

چرا احتکار دانش آسیب زا است؟ احتکار دانش سازمانی چه عواقبی دارد؟

اگر دانش احتکار شده باشد، افرادی که می توانند از دانش بهره ببرند، راه آسانی برای دسترسی به آن ندارند، یا ممکن است از وجود آن اطلاعی نداشته باشند. آنها باید بدون دانش این کار را انجام دهند یا زمان ارزشمندی را برای یافتن آن تلف کنند یا دوباره آن را از ابتدا تولید کنند. این امر مزیت رقابتی و اثربخشی سازمان را کاهش می دهد و منابع حیاتی را هدر می دهد.

در صورتی که احتکار کننده دانش سازمان را ترک کند، دانش از بین می رود زیرا در جایی ثبت نشده و به کسی منتقل نشده. دانش انباشته شده گاه می تواند خود دانش نباشد، بلکه نحوه دسترسی، فیلتر کردن یا سازماندهی آن دانش باشد.

ژانین شیندلر، بنیانگذار JAS Leadership، شرکت مربیگری رهبری در شهر نیویورک، می گوید: وقتی کارکنان دانش سازمانی را احتکار می کنند یا نمی توانند اطلاعات را با دیگران در سازمان خود به اشتراک بگذارند، می تواند مخرب باشد و منجر به فقدان بهره وری شود.

با توجه به اینکه دانش امروز به دلیل فناوری ها، محصولات و خدمات جدیدی که به طور مداوم در حال سرازیر شدن هستند، ماندگاری محدودی دارد. دانش احتکار شده تاریخ مصرف دارد و اگر مورد استفاده قرار نگیرد منقضی می شود.

در اقتصاد دانش محور امروزی اگر دانش در سازمان درجریان نباشد و به روز نشود، دانش سازمانی به جای آنکه موجب مزیت رقابتی باشد، باعث فرسوده شدن سازمان می شود. در واقع سازمان به یک سازمان فرسایشی تبدیل می شود.

چگونه از احتکار دانش جلوگیری کنیم؟

به عنوان یک مدیر نباید منتظر بمانید تا یک فرد انحصار انواع دانش خاصی را در اختیار داشته باشد که با آن بخواهد به عنوان یک اهرم از سازمان خواسته های غیر معقولی داشته باشد. یا با بازنشستگی آن دانش ارزشمند از سازمان خارج شود. باید پیش از بروز مشکلات برای آن راه حلی در نظر گرفت.

• مهمترین اقدام برای جلوگیری از احتکار دانش سازمانی، ایجاد یک فرهنگ سازمانی مناسب است. دانش را به عنوان یک منبع سازمانی باید در نظر گرفت. با ادغام شیوه های اشتراک گذاری دانش و در اختیار گذاشتن منبع دانشی همه افراد سازمانی به دانش دسترسی پیدا می کنند و اینگونه دانش انحصار نمی شود. با فرهنگ مینی بر یادگیری کارکنان متقاعد خواهند شد که مزایا اشتراگ گذاری دانش بیشتر از احتکار دانش برای آنها خواهد بود.
• کار تیمی را یکی از شیوه های اجرای امور، به صورت الزام باید قرار داد. با تیمی شدن کار معیار سنجش هوش و موفقیت، به یک فرد وابسته نخواهد بود. در واقع به مهارت کل تیم در انجام کارها بستگی خواهد داشت. اینگونه افراد مجبور خواهند شد دانش و مهارت خود را با همه اعضای تیم به اشتراک بگذارند.
• به عنوان یک مدیر سخت ترین کار متقاعد کردن کارشناسان خور به منظور ثبت و به اشتراگ گذاری دانش است. ایجاد بستری مناسب با تکنیک مدیریت دانش کمک میکند تا دانش به درستی ثبت و به طور صحیح بین افراد اشتراک گذاشته شود.

چگونه مدیریت دانش از احتکار دانش سازمانی جلوگیری می کند؟

مدیریت دانایی و دانش در سازمان بر اساس فرایند اصولی جذب، ثبت و توزیع را مدیریت دانش می گویند. مدیریت دانایی، دانش جاری در سازمان را با تکنیک های متفاوت ثبت میکند و با طبقه بندی آنها رو مرتب می کند تا برای استفاده مرتب باشد. مدیریت دانش یگ پایگاه دانش از اطلاعات ارزشمند سازمان ایجاد می کند. کارکنان در مسیر آموزش و کسب تجربه آرام آرام دانسته های خود را در پایگاه دانش ثبت می کنند. اینگونه پیش از بروز انحصار دانش یا ترک کارمندان کلیدی، دانش ضمنی آنها حفظ می شود.

نرم افزار مدیریت دانش به قابلیت هایی که در خود دارد، کمک به ایجاد انگیزه برای ثبت دانسته ها و دسته بندی و توزیع صحیح آن بین کارکنانی که به دانش نیاز دارند می کند.

نرم افزار مدیریت دانش ابزاری قدرتمند برای جلوگیری از احتکار دانش

نرم افزار مدیریت دانش به عنوان پلتفرمی هوشمند، بستری ایجاد می کند تا کاربران بدون دغدغه دانش خود را با دیگران به اشتراک گذارند و از دانش دیگران نیز استفاده کنند. گیمیفیکیشن و دریافت امتیاز به کارکنانی که به دنبال جایگاه بهتر هستند کمک میکند با فعالیت بیشتر امتیازات بیشتری نیز دریافت کنند و جزء خبرگان دانش در سازمان باشند. از طرفی با تبدیل امتیاز به پاداش نقدی انگیزه مالی برای احتکار از بین می رود. همچنین کارکنانی که ترس از بیان خود دارند، بدون نگرانی دانش فعالیت خواهند داشت.

نرم افزار مدیریت دانش پایگاه داده ای غنی از دانش کارکنان، مدیران و مشتریان ایجاد می کند و دانش ضمنی و صریح سازمان را به شکل صحیح به افراد متقاضی دانش به اشتراک می گذارد. به کمک این پلتفرم نیروهای جدید بدون هزینه و صرف زمان آموزش می بینند.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد نرم افزار مدیریت دانش پندار با رویکرد هوش تجاری و مصنوعی بر پایه گیمیفیکیشن وارد صفحه این نرم افزار از شرکت نرم افزاری داتیس شوید.