زخم بستر یا زخم فشاری ضایعه ای است که در پوست و بافت های زیر پوستی و بر اثر فشار ممتد و طولانی مدت بر پوست ایجاد می شود. زخم بستر اغلب در افرادی ایجاد می شود که به دلیل مبتلا بودن به بیماری مجبورند مدت زمان زیادی را در رختخواب بگذرانند. این فشار طولانی مدت باعث کاهش خونرسانی به آن ناحیه می شود. زخم بستر ممکن است در هر ناحیه از بدن که تحت فشار است رخ دهد. رایج ترین نواحی که دچار زخم بستر می شوند عبارتند از: باسن، ستون فقرات، آرنج و پاشنه پا. درد بستگی به شدت زخم دارد.
اگر به مدت طولانی در تخت بوده اید و پوست شما دائما با تشک یا صندلی در تماس و تحت فشار بوده، پوست شروع به تغییر رنگ خواهد کرد. این تغییر رنگ نشان دهنده این است که پوست در معرض خطر زخم است.
زخم های فشاری در 4 درجه طبقه بندی می شوند:
برخی از انواع درمان های خانگی برای زخم بستر درجه 1 و درجه 2 عبارتند از:
به منظور پیشگیری از عفونت، زخم باید به طور مرتب تمیز شود. می توانید برای تمیز کردن زخم از آب و صابون ملایم استفاده کنید. برای تمیز کردن زخم درجه 2 می توانید زخم را با یک محلول آب و نمک شستشو دهید. استفاده از مخلوط آب نمک بر روی زخم می تواند به خلاص شدن از شر بافت مرده و همچنین مایع اضافی زخم کمک کند. برای تمیز کردن زخم بستر درجه 3 و 4 بهتر است از کمک پزشکی استفاده کنید.
یک راه موثر برای درمان زخم بستر، کاهش فشار از منطقه آسیب دیده است. پس از کاهش فشار، باید زخم را تمیز کرده و پانسمان کنید، و زمانی که نیاز به تعویض دارد، پانسمان را عوض کنید. بافت مرده را از زخم جدا کنید و یک رژیم سالم را دنبال کنید تا سریع تر به بهبودی دست یابید.
مصرف ویتامین های ضروری مانند ویتامین A، ویتامین B، ویتامین C، ویتامین D و ویتامین E به جلوگیری از پیشرفت زخم بستر کمک می کند. می توان از روغن های حاوی ویتامین E روی بدن استفاده کرد.
زردچوبه برای بهبود زخم بستر مفید است. می توانید از خمیر زردچوبه روی پوست استفاده کنید. کورکومین، ترکیب زیست فعال موجود در زردچوبه، سرعت بهبود زخم های فشاری را افزایش می دهد. استفاده از زردچوبه بر روی زخم، رشد بهتر پوست و انقباض زخم را تسهیل می کند.
بدن به منظور بهبود زخم نیاز به فیبر دارد. چغندر، لوبیا، عدس، برنج و میوه ها سرشار از فیبر هستند. علاوه بر این باید گوشت و مواد غذایی چرب را از رژیم غذایی خود حذف کنید.
پانسمان کردن زخم بستر با پانسمان مخصوص حاوی عسل، می تواند به سم زدایی زخم کمک کند، زیرا عسل در از بین بردن عفونت بسیار موثر عمل می کند. اما خمیر عسل نباید خیلی رقیق شود، چرا که در این صورت به جای از بین بردن پاتوژن ها باعث افزایش تولید آنها می شود.
بافت های مرده موجود در زخم بستر ممکن است مانع از بهبودی زخم شوند. بافت های مرده یکی از علل اصلی عفونت در زخم ها هستند. بنابراین، باید مرتبا بافت های مرده را از زخم جدا کنید. می توانید با استفاده از پاپایا خام بافت مرده زخم را حذف کنید. پاپایا حاوی پاپائین، آنزیمی که خاصیت لایه برداری دارد، است. استفاده ازپاپایا روی زخم بستر باعث کمک به حذف بافت مرده می شود.
جابجایی و تغییر موقعیت اغلب می تواند به کاهش فشار بر روی منطقه آسیب دیده کمک کند. فردی که روی صندلی چرخدار می نشیند خودش می تواند جابجا شده و موقعیت خود را تغییر دهد، اما فردی که روی تخت است برای جابجایی نیاز به کمک دارد.
آب پوست را نرم نگه می دارد و بافت های مرده را از بین می برد. بنابراین، نوشیدن حداقل 8 تا 10 لیوان آب در روز ضروری است. طبق تحقیقات نوشیدن آب کافی برای سلامت پوست حیاتی است. کم آبی بدن می تواند بر بهبود زخم تاثیر بگذارد. هیدراتاسیون باعث حفظ گردش خون در بافت های زخمی می شود و از ترک اضافی پوست جلوگیری می کند. همانطور که در بالا ذکر شد، یک رژیم غذایی غنی از ویتامین نیز نقش مهمی در بهبود زخم بستر دارد.
برخی کوسن های خاص در بازار وجود دارند که می توانند به کاهش فشار و جلوگیری از زخم بستر کمک کنند. این تشک ها از مواد خاصی ساخته شده و وجود آب و هوا در آنها باعث کاهش فشار می شود. زخم بستر در صورت پیشرفته شدن می تواند بسیار دردناک باشد و در صورتی که در مراحل اولیه درمان نشود می تواند تبدیل به عارضه ای خطرناک و جدی شود.
درمان های خانگی برای زخم بستر درجه 1 و درجه 2 موثر هستند و باید حتما تحت نظر پزشک انجام شوند. درمان های خانگی نباید جایگزین درمان های تجویز شده توسط پزشک شوند. پزشک ممکن است دارو، آنتی بیوتیک و پانسمان های ویژه را تجویز کند و پوست مرده را از زخم شما جدا کند. در برخی موارد شدیدتر مانند زخم بستر درجه 3 یا 4 ممکن است برای حذف گرافت های پوستی و بافت های عمیق تر به منظور جلوگیری از پیشرفت عفونت جراحی انجام شود. (برای مطالعه و کسب اطلاعات بیشتر د رمورد جراحی زخم بستر خواندن این مقاله مفید می باشد.)
در صورتی که زخم های بستر به درستی درمان نشود، می توانند باعث ایجاد عارضه های ثانویه شوند: