اقامتگاه‌های بوم‌گردی؛ فرصتی برای سرمایه‌گذاری

صنعت گردشگری، فرصت‌های بی‌شماری را برای سرمایه‌گذاری دارد و به همین علت، یکی از مستعدترین صنایع برای ورود سرمایه، کارآفرینی و اشتغال‌زایی محسوب می‌شود. ایران نیز، از جمله بازارهای بکر این عرصه است که در حوزه زیرساختی، به‌ویژه زیرساخت‌های اقامتی فضای خوبی برای سرمایه‌گذاری دارد. به همین جهت امروزه افراد زیادی تلاش دارند تا در بخش واحدهای اقامتی ورود کرده و با ساخت هتل بخشی از بازار را از آن خود کنند، اما برای کسانی که سرمایه آنچنانی ندارند ولی به فرهنگ و آداب و رسوم مهمان‌نوازی ایرانی علاقه‌مندند و تمایل دارند با سرمایه‌گذاری در این بخش از مزایای آن بهره‌مند شوند ما راه‌اندازی اقامتگاه‌ بوم‌گردی را به آنها پیشنهاد می‌کنیم.

اقامتگاه‌های بوم‌گردی نوعی از محل‌های اسکان برای مسافران است که بر خلاف هتل‌ها که ویژگی یکسان و کاملا مدرن دارند، دارای ویژگی محیطی و بومی‌- فرهنگی خاص خود بوده و به نوعی اقامتگاهی بومی و محلی است که عمدتا در خانه‌های قدیمی بازسازی شده و با شیوه‌ای که مطلوب برای مسافران باشد، اداره می‌شوند. هدف اصلی از توسعه و ساخت این اقامتگاه‌ها دستیابی به توسعه پایدار در جوامع بومی است.

در این طرح عمدتا اعضای یک خانواده مدیریت اقامتگاه را برعهده دارند و خدمات تنظیم شده را به مهمانان خارجی و داخلی ارائه می‌دهند. در حقیقت از اصلی‌ترین شروط اصلی این اقامتگاه‌ها مشارکت و همکاری اعضای صاحب خانه (اقامتگاه) و سایر افراد محلی در تمامی فعالیت‌های گردشگری و خدماتی به گردشگران در مقصد است.

این خدمات عموما شامل تولید و عرضه صنایع دستی بومی، پخت و ارائه غذاهای بومی و نوشیدنی محلی، برگزاری مراسم‌ آیینی و سنتی و آشنایی با سایر ویژگی‌ها و جذابیت‌های گردشگری مقصد است. در این طرح سعی شده آرامش زندگی سنتی به مهمانان انتقال داده شود و آنها را از مشغله‌های زندگی دنیای صنعتی و مدرن به‌دور نگه دارد. از یک دهه قبل واحدهای بوم‌گردی در برخی مناطق کشور به‌خصوص در استان اصفهان تشکیل شده که در آن زمان این واحدها به‌صورت امروز شناسنامه نداشتند.

اما طی دو، سه‌سال اخیر ضوابط تشکیل این واحدها توسط سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور تدوین شده و از آن زمان ایجاد واحدهای بوم‌گردی شدت گرفته و در حال حاضر بیش از ۵۰واحد ثبت شده با این عنوان فعالیت می‌کنند. استقبال از این مکان‌های بومی به‌اندازه‌ای بوده که بازار خوبی را در حوزه گردشگری ایجاد کرده و تقریبا هیچ سرمایه‌گذاری در این حوزه نیست که از کسب وکارش ناراضی باشد.

با توجه به نارضایتی‌های کلی موجود در بازارهای ایران که حدود یک دهه است گریبان اقتصاد را گرفته است، چنین رضایتی هم اعجاب‌برانگیز است و هم موجبات مسرت و شادی را فراهم کرده است. امیدواری به آینده سرمایه‌گذاری در حوزه‌های متنوع گردشگری ایران به‌ویژه حوزه بوم‌گردی دلیلی شد تا گزارش امروزمان را به این مبحث اختصاص دهیم.

با این مقدمه شاید نخستین سوالی که در ذهن هر کسی ایجاد شود، این باشد که چه مکان‌هایی برای سرمایه‌گذاری در حوزه بوم‌گردی مناسب است. آنچه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری هم بر آن تاکید دارد، روستاها و مناطق نمونه گردشگری، کویرها و مناطق جنگلی و همه روستاهای کشور است که جاذبه‌های تاریخی، فرهنگی و رفاهی را در برمی‌گیرد. برای دریافت مجوز راه‌اندازی این‌گونه اقامتگاه‌ها هم باید به کمیته طبیعت‌گردی معاونت گردشگری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری مراجعه کنید.

چرایی توسعه بوم‌گردی

 این روزها همه به‌دنبال جایی دنج و متفاوت برای آخر هفته خود یا روزهای تعطیل هستند. به‌ویژه در روزهای تعطیل مردم به‌دنبال فرار از زندگی ماشینی و پناه‌بردن به طبیعت هستند. بر همین اساس در چند سال اخیر صنعت بوم‌گردی در ایران از رشد قابل ملاحظه‌ای برخوردار شده است. از سوی دیگر آشنایی با فرهنگ و آداب و رسوم هر منطقه‌ای برای گردشگران به‌ویژه گردشگران خارجی جذابیتی وصف‌ناشدنی دارد. همچنین براساس برنامه ششم توسعه که ۲۰میلیون گردشگر هدف برنامه هستند، توسعه اقامتگاه‌های بوم‌گردی در دستور دولت بوده و بر این اساس دولت برنامه‌های حمایتی برای تاسیس این واحدها در همه مناطق گردشگری و بافت‌های تاریخی و روستایی را دنبال می‌کند.

کما اینکه اختصاص تسهیلات مالی نیز در این زمینه وجود دارد: محمدعلی فیاضی دبیر کمیته ملی طبیعت‌گردی اعلام کرده، ارائه تسهیلات بانکی تا سقف ۱۰۰میلیون تومان با تنفس شش‌ماهه و بازپرداخت پنج‌ساله برای راه‌اندازی اقامتگاه‌های بوم‌گردی، از مشوق‌های سازمان برای این واحدها است. وی امکان فراهم آمده را نتیجه تعامل سازمان میراث فرهنگی با صندوق کارآفرینی امید در راستای تقویت ظرفیت‌های بومی و محلی استانی عنوان کرده و می‌افزاید: تسهیلات مذکور مشمول راه‌اندازی و بازسازی اقامتگاه‌های بوم‌گردی و نیز دفاتر خدمات مسافرتی خواهد شد که در حوزه طبیعت‌گردی فعالیت می‌کنند.

ویژگی‌ اقامتگاه‌های‌ بوم‌گردی

طبق تعریف، اقامتگاه‌های بوم‌گردی اقامتگاه‌هایی هستند که در محیط‌های طبیعی با رعایت بالاترین سطح ممکن ضوابط زیست محیطی و به شکلی سازگار با معماری بومی و سیمای طبیعی منطقه احداث شده و ضمن حداکثر تعامل با جامعه‌ محلی، زمینه حضور و اقامت طبیعت‌گردان را با کیفیتی قابل قبول و تعریف شده در محیط‌های طبیعی فراهم می‌کنند.

بر این اساس اقامتگاه‌ها باید شرایطی را رعایت کنند که به این شرح است: کمترین آسیب را به محیط زیست اطراف اعم از طبیعی و فرهنگی وارد کنند، کمترین تاثیر ممکن را هنگام ساخت‌وساز بر محیط طبیعی اطراف بگذارند، متناسب و هماهنگ با بافت فیزیکی و فرهنگی منطقه باشند و با توجه به شکل، ظاهر، رنگ و معماری محلی ساخته شده باشند، از روش‌های پایدار برای به‌دست آوردن آب مصرفی و کاهش مصرف آن استفاده کنند، دارای سیستمی کارآمد برای دفع پسماندها و پساب‌ها باشند، در حد امکان از منابع انرژی جایگزین با رعایت اصول پایداری بهره‌مند باشند، در راستای همکاری با انجمن‌های محلی تلاش کنند، برنامه‌های آموزشی درباره‌ محیط‌های فرهنگی طبیعی و فرهنگی منطقه برای کارمندان و گردشگران ترتیب دهند و با شرکت در برنامه‌های تحقیقاتی، به توسعه‌ پایدار منطقه کمک کنند.

سرمایه‌گذاری مورد نیاز و درآمد مورد انتظار

اصولا راه‌اندازی واحدهای اقامتی تحت‌تاثیر جغرافیای منطقه، مساحت مورد نظر و نحوه تجهیز آن است، اما تحقیقات نشان می‌دهد که راه‌اندازی یک واحد اقامتی با پنج اتاق، حداکثر به ۲۰۰میلیون تومان بودجه نیاز دارد که این مقدار صرف آماده‌سازی واحد و خرید تجهیزات و ملزومات مورد نیاز، تبلیغات و سرمایه در گردش ماه‌های اول می‌شود. ظرفیت اکثر اقامتگاه‌ها بین 15 تا20نفر متغیر است و با ضریب اشغال ۵۰درصد در طول سال باید انتظار پذیرایی حدود ۳۶۰۰نفر را در طول سال داشت.

همچنین قیمت خدمات قابل ارائه به نسبت کیفیت واحد و خدمات قابل ارائه متغیر است. به‌طور متوسط هزینه اقامت در این واحدها برای هر نفر در شبانه‌روز ۷۰هزار تومان محاسبه می‌شود و درآمد انتظاری از محل اقامت حدود ۲۵۰میلیون تومان در سال است. علاوه بر این از محل رستوران، فروش صنایع دستی، لبنیات محلی، تورهای گردشگری در محل مانند اقامت در جنگل، کویر، دوچرخه‌سواری و... نیز درآمد خواهید داشت. با یک برنامه‌ریزی صحیح و تبلیغات مناسب، برای بازگشت سرمایه اولیه به یک‌سال زمان نیاز داشته و از سال دوم از سود مناسب برخوردار می‌شوید.

کارشناس ارشد برنامه‌ریزی گردشگری